ENA - ENA Af-Soomaali
Warka ugu doorka roon
Madaxweyne Ku-xigeenka Botswana ayaa soo gaadhay Addis Ababa
Aug 28, 2025 18
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Madaxweyne ku-xigeenka Botswana, Ndaba Nikosinati, ayaa maanta soo gaaray magaalada Addis Ababa. Markii uu ka soo degay garoonka diyaaradaha caalamiga ah ee Bole, waxaa soo dhoweeyey Wasiirka Maaliyadda Axmed Shide iyo Wasiiru Dowlaha Arrimaha Dibadda, Danjire Birhanu Sagaaye. Inta uu joogo Addis Ababa, Madaxweyne ku-xigeenka ayaa ka qeybgalaya shir ay leeyihiin golaha wasiirrada ee kooxda ka hortagga dambiyada, gaar ahaan kuwa la xiriira soo celinta hantida si sharci ah loo dhacay ee laga helay bariga iyo koonfurta Afrika. Sidoo kale, waxaa la filayaa inuu booqdo mashaariic horumarineed oo kala duwan, sida uu sheegay Danjire Birhanu. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Ra’iisul Wasaare Abiy (Dr) Aragtidiisa iyo Jacaylka uu u qabo Shacabka Itoobiya waa mid la yaab leh – Aliko Dangote
Aug 28, 2025 17
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Aasaasaha iyo Maamulaha Guud ee Dangote Group, Aliko Dangote, ayaa sheegay in jacaylka iyo aragtida uu Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr) u hayo shacabka Itoobiya ay runtii tahay mid cajiib ah oo dhiirrigelin leh. Dangote, oo hore uga maalgeliyey Itoobiya dhanka soo saarista sibidhka, ayaa maanta heshiis cusub kula saxiixday dowladda Itoobiya, kaas oo u saamaxaya inuu maalgelin ku sameeyo dhismaha warshad bacriminta carada. Heshiiskan oo dalka u saamaxaya inuu sanad walba soo saaro 3 milyan oo tan oo bacriminta ciidda ah, ayuu Dangote ku tilmaamay guul weyn oo Itoobiya gaartay, taas oo wax badan ka tari doonta horumarinta beeraha. Waxa uu intaas ku daray in Itoobiya ay tahay dal ku habboon maalgelinta, isla markaana leh dhammaan agabka iyo kaabayaal loo baahan yahay si maalgashi guuleysta loo sameeyo. Dangote ayaa tilmaamay in bacriminta gudaha lagu soo saaro ay wax weyn ka tari doonto taageerada beeraha dalka, isagoo ku nuuxnuuxsaday in xitaa heer qaaradeed ay jiraan dalal badan oo aan wali ku guuleysan inay yeeshaan awooddaas wax-soo-saar. Wuxuu xusay in dadaalka joogtada ah ee Ra’iisul Wasaare Abiy uu horseeday heshiiskan, kaas oo wax weyn ka yarayn doona culaysyada iyo kharashaadka ay keento bacriminta dibadda laga soo dhoofsado, sida kharashka lacagta, waqtiga, gaadiidka iyo qaybinta. Dangote ayaa qirtay in maalgelinta bacrimintu aysan sahlanayn, isla markaana ay u baahan tahay maalgelin culus iyo dadaal joogto ah, balse heshiiskan uu yahay tallaabo muhiim ah oo Itoobiya u qaadday dhanka bacriminta gudaha. Waxa uu farriin hambalyo ah u diray Ra’iisul Wasaare Abiy iyo shacabka Itoobiya, isagoo ku sheegay in bilowga soo saarista bacriminta gudaha ay tahay talaabo istiraatiiji ah oo farxad u ah qaranka. Isagoo hadalkiisa soo gunaanaday, ayuu sheegay in shirkaddiisu ay leedahay khibrad iyo aqoon ku filan oo ay ku fulin karto mashruucan culus, isla markaana ay diyaar u yihiin inay si buuxda ugu adeegaan Itoobiya marka uu mashruucu bilaabmo. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Mashruuca Dhismaha Warshadda Bacriminta ayaa Dedejin doona Kobaca Dhaqaalaha Itoobiya – Axmed Shide
Aug 28, 2025 16
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Wasiirka Maaliyadda Itoobiya, Axmed Shide, ayaa sheegay in mashruuca dhismaha warshadda bacriminta uu door muhiim ah ka ciyaari doono dardargelinta kobaca dhaqaalaha dalka. Mashruucan, oo ay iska kaashanayaan Ethiopia Investment Holding iyo Dangote Group, ayaa waxaa heshiiskiisa dhismaha lagu kala saxiixday goob uu ka qaybgalay Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr). Qiimaha lagu dhisayo warshaddan ayaa gaaraya 2.5 bilyan oo doolar. Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr) ayaa farriin uu ku baahiyey baraha bulshada ku sheegay in mashruucan cusub uu yahay tallaabo weyn oo loo qaaday dhanka sugnaanta cuntada iyo isbeddelka beeraha, isla markaana uu farxad u yahay dhammaan shacabka Itoobiya. Wasiirka Maaliyadda Axmed Shide ayaa xusay in heshiiskan dhismaha uu si weyn u taageeri doono horumarinta beeraha, iyadoo Itoobiya ay iska yareyn doonto bacriminta ay lacag badan ku soo dhoofsato dibedda, taas oo badbaadin doonta lacagta qalaad. Sidoo kale wuxuu sheegay in mashruucan uu taageeri doono horumarinta beeraha, warshadaha iyo khayraadka macdanta, isla markaana uu door mug leh ku yeelan doono kobcinta dhaqaalaha. Warshaddan ayaa sidoo kale abuuraysa shaqooyin badan, waxayna horumar ku soo kordhin doontaa deegaanka ay ka dhismi doonto, sida uu wasiirku tilmaamay. Wasiirka Maaliyadda ayaa sheegay in heshiiskan uu yahay guul cusub oo ay shacabka Itoobiya ugu diyaar garoobayaan sannadka cusub, isagoo ku tilmaamay bishaaro weyn. Wuxuu intaas ku daray in sida Wabiga Niilka laga dhisay Biyo-xireenka Itoobiya (GERD) oo dhowaan la filayo in la la xadhigjaro, warshaddan bacrimintuna loo aqoonsan doono hiddo-wadareedkii horumarka labaad ee Itoobiya. Warshaddan cusub ayaa ka dhigi doonta Itoobiya xarun muhiim ah oo gobolka u ah soo saarista iyo qeybinta bacriminta. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Dhammaystirka biyo-xireenka weyn ee dib-u-soo-kicinta Itoobiya wuxuu caddeyn u yahay in Afrikaan ay hantidooda si iskood ah u horumarin karaan uguna faa’iideysan karaan
Aug 28, 2025 20
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Afhayeenka Wasaaradda Arrimaha Dibadda Itoobiya, Danjire Nebiyat Getaajew, ayaa sheegay in dhammaystirka Biyo-xireenka Weyn ee Itoobiya (GERD) uu caddeynayo in dadka Afrika ay awoodaan inay si madax-bannaan u horumariyaan hantidooda uguna adeegaan dantooda. Danjire Nebiyaat, oo ka hadlay arrimo diblomaasiyadeed oo waqtigan taagan, ayaa tilmaamay in biyo-xireenkaasi uu yahay mashruuc qaran oo weyn oo xoojinaya madax-bannaanida Itoobiya. Isagoo sii hadlayay wuxuu xusay in qarniyadan cusub aysan jirin meel loogu talagalay aragtida gumaysiga, isla markaana Itoobiya ay si joogto ah uga shaqeyneyso xoojinta heshiiska wadajirka ah ee ku saabsan wadaagista kheyraadka Webiga Nile. Waxa uu sheegay in dhammaystirka mashruucan uu muujinayo in dadka Afrika ay si kaligood ah ugu shaqaysan karaan kana faa’iideysan karaan khayraadkooda, isla markaana uu yahay mashruuc mega ah oo ka faa’iideynaya dalalka kale ee Afrika, marka laga soo tago Itoobiya iyo dalalka deriska ah. Afhayeenka ayaa carrabka ku adkeeyay in Itoobiya ay leedahay mowqif adag oo ah in khayraadka wadajirka ah loo adeegsado si caddaalad iyo wadajir ah, iyadoo biyo-xireenka GERD uu tusaale u yahay arrintaas. Danjiraha ayaa sidoo kale sheegay in Itoobiya ay diyaar garoobeyso inay martigeliso shirarka waaweyn ee Afrika sida kan African Caribbean Community iyo shirkii labaad ee isbeddelka cimilada ee Afrika. Waxa uu intaas ku daray in in ka badan 25,000 oo ka-qaybgalayaal ay ka soo qeyb geli doonaan shirkan, isla markaana uu noqon doono madal ay Afrikaan si wadajir ah uga wada hadlaan xalalka Afrika u gaarka ah ee lagu wajahayo saameynta isbeddelka cimilada. Waxaa kale oo uu sheegay in Afrika ay ka qaybqaadan doonto shirweynaha 30-aad ee caalamiga ah ee isbeddelka cimilada ee ka dhici doona Brazil, iyadoo ay Itoobiya u gogol xaarayso ajandayaal muhiim ah oo ay Afrika ku yeelan doonto cod mideysan. Sidoo kale, Danjiruhu wuxuu xusay in xoojinta iskaashiga caalamiga ah ee dhinaca maaliyadda ay muhiim u tahay, isagoo sheegay in Itoobiya ay la imaan doonto qorshe hoggaamineed oo ay ku hormarineyso ajandaha Afrika. Isagoo sii hadlayay, waxa uu intaas ku daray in guulaha iyo tallaabooyinka ay Itoobiya qaaday ee ku aaddan la qabsiga iyo ka hortagga saameynta isbeddelka cimilada lagu soo bandhigi doono fagaarayaasha caalamiga ah. Shir kale oo Itoobiya martigelin doonto ayaa ah shir ay yeeshaan Afrikaanka iyo Caribbean-ka, kaas oo ku socda hal-ku-dhigga “Xoojinta Iskaashiga Qaran ee loogu talagalay Cadaaladda Qaybsiga iyo Sinnaanta dadka Afrikaanka iyo asal ahaan Afrikaanka ah.” Waxaa la sheegay in shirkan uu fursad siin doono waddamada Afrika iyo kuwa Caribbean-ka inay xoojiyaan iskaashiga dhinaca South-South cooperation, isla markaana ay u gudbaan xiriir xooggan oo dhinaca dhaqaalaha diblomaasiyadda ah. Danjiruhu waxa uu sheegay in shirkan lagu falanqeyn doono arrimo badan oo ay wadaagaan labada dhinac sida maamulka nidaamka maaliyadda caalamiga ah, dalxiiska, ganacsiga, maalgashiga iyo hal-abuurka tiknoolajiyada. Sidoo kale, Itoobiya waxa ay dooneysaa inay ka faa’iideysato fursadaha maalgashi ee ka dhalanaya dib-u-habaynta dhaqaalaha, iyadoo ka qaybgalayaasha Caribbean-ka loo soo bandhigi doono suurtagalnimada maalgashi ee ka jira dalka. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Warshadda Soo Saarista Bacriminta Dhirta ayaa lagu dhammaystiri doonaa 40 Bilood Gudahood – Dr. Brook Taye
Aug 28, 2025 18
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Agaasimaha Guud ee Ethiopia Investment Holding, Dr. Brook Taye, ayaa sheegay in warshadda bacriminta dhirta ee lagu dhisayo iskaashiga Ethiopia Investment Holding iyo Dangote Group lagu qorsheeyay in lagu dhammaystiro muddo 40 bilood gudahood ah. Mashruucan oo ku kacaya 2.5 bilyan oo doolar ayaa ah warshad soo saari doonta saddex milyan oo tan oo urea ah sanadkii, taas oo wax weyn ku kordhin doonta wax-soo-saarka beeraha dalka. Dr. Brook Taye ayaa sharaxay in Ethiopia Investment Holding uu leeyahay 40% saamiga mashruuca, halka Dangote Group uu leeyahay 60%. Waxa uu intaas ku daray in mashruuca la adeegsan doono khayraadka dabiiciga ah ee Itoobiya, iyadoo la dhisi doono dhuun gaas dabiici ah oo dhererkeedu yahay 109 km, kaas oo ka iman doona keydka Kalub iyo Hilala laguna gaarsiin doono magaalada Goday ee gobolka Soomaalida halkaas oo warshaddu laga dhisi doono. Waxaa kale oo uu xusay in Dangote Group uu hore ugu lahaa khibrad dhismaha warshado waaweyn, isla markaana mashruucan si buuxda loogu qorsheeyay in lagu dhammeeyo 40 bilood gudahood. Bacriminta waxa ugu muhiimsan ee lagu farsameeyo waa gaaska dabiiciga ah. Sida uu sheegay Dr. Brook Taye, gaaskan dabiiciga ah waxaa laga soo saari doonaa Kalub iyo Hilala, waxaana dhuunta gaaska ah ee la dhisayo ay gaadhi doontaa Goday, halkaas oo warshadda bacrimintu laga dhisi doono. Waxa kale oo uu sheegay in gaaska dabiiciga ah lagu adeegsan karo wax-soo-saar kale, sidaa darteed waxaa qorshuhu yahay in Goday laga hirgeliyo warshadaha petrochemical ee Itoobiya si loo ballaariyo isticmaalka gaaska dabiiciga ah iyo warshadaha la xiriira. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Muuqaal Ahaan
Madaxweyne Ku-xigeenka Botswana ayaa soo gaadhay Addis Ababa
Aug 28, 2025 18
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Madaxweyne ku-xigeenka Botswana, Ndaba Nikosinati, ayaa maanta soo gaaray magaalada Addis Ababa. Markii uu ka soo degay garoonka diyaaradaha caalamiga ah ee Bole, waxaa soo dhoweeyey Wasiirka Maaliyadda Axmed Shide iyo Wasiiru Dowlaha Arrimaha Dibadda, Danjire Birhanu Sagaaye. Inta uu joogo Addis Ababa, Madaxweyne ku-xigeenka ayaa ka qeybgalaya shir ay leeyihiin golaha wasiirrada ee kooxda ka hortagga dambiyada, gaar ahaan kuwa la xiriira soo celinta hantida si sharci ah loo dhacay ee laga helay bariga iyo koonfurta Afrika. Sidoo kale, waxaa la filayaa inuu booqdo mashaariic horumarineed oo kala duwan, sida uu sheegay Danjire Birhanu. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Mashruuca Dhismaha Warshadda Bacriminta ayaa Dedejin doona Kobaca Dhaqaalaha Itoobiya – Axmed Shide
Aug 28, 2025 16
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Wasiirka Maaliyadda Itoobiya, Axmed Shide, ayaa sheegay in mashruuca dhismaha warshadda bacriminta uu door muhiim ah ka ciyaari doono dardargelinta kobaca dhaqaalaha dalka. Mashruucan, oo ay iska kaashanayaan Ethiopia Investment Holding iyo Dangote Group, ayaa waxaa heshiiskiisa dhismaha lagu kala saxiixday goob uu ka qaybgalay Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr). Qiimaha lagu dhisayo warshaddan ayaa gaaraya 2.5 bilyan oo doolar. Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr) ayaa farriin uu ku baahiyey baraha bulshada ku sheegay in mashruucan cusub uu yahay tallaabo weyn oo loo qaaday dhanka sugnaanta cuntada iyo isbeddelka beeraha, isla markaana uu farxad u yahay dhammaan shacabka Itoobiya. Wasiirka Maaliyadda Axmed Shide ayaa xusay in heshiiskan dhismaha uu si weyn u taageeri doono horumarinta beeraha, iyadoo Itoobiya ay iska yareyn doonto bacriminta ay lacag badan ku soo dhoofsato dibedda, taas oo badbaadin doonta lacagta qalaad. Sidoo kale wuxuu sheegay in mashruucan uu taageeri doono horumarinta beeraha, warshadaha iyo khayraadka macdanta, isla markaana uu door mug leh ku yeelan doono kobcinta dhaqaalaha. Warshaddan ayaa sidoo kale abuuraysa shaqooyin badan, waxayna horumar ku soo kordhin doontaa deegaanka ay ka dhismi doonto, sida uu wasiirku tilmaamay. Wasiirka Maaliyadda ayaa sheegay in heshiiskan uu yahay guul cusub oo ay shacabka Itoobiya ugu diyaar garoobayaan sannadka cusub, isagoo ku tilmaamay bishaaro weyn. Wuxuu intaas ku daray in sida Wabiga Niilka laga dhisay Biyo-xireenka Itoobiya (GERD) oo dhowaan la filayo in la la xadhigjaro, warshaddan bacrimintuna loo aqoonsan doono hiddo-wadareedkii horumarka labaad ee Itoobiya. Warshaddan cusub ayaa ka dhigi doonta Itoobiya xarun muhiim ah oo gobolka u ah soo saarista iyo qeybinta bacriminta. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Warshadda Soo Saarista Bacriminta Dhirta ayaa lagu dhammaystiri doonaa 40 Bilood Gudahood – Dr. Brook Taye
Aug 28, 2025 18
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Agaasimaha Guud ee Ethiopia Investment Holding, Dr. Brook Taye, ayaa sheegay in warshadda bacriminta dhirta ee lagu dhisayo iskaashiga Ethiopia Investment Holding iyo Dangote Group lagu qorsheeyay in lagu dhammaystiro muddo 40 bilood gudahood ah. Mashruucan oo ku kacaya 2.5 bilyan oo doolar ayaa ah warshad soo saari doonta saddex milyan oo tan oo urea ah sanadkii, taas oo wax weyn ku kordhin doonta wax-soo-saarka beeraha dalka. Dr. Brook Taye ayaa sharaxay in Ethiopia Investment Holding uu leeyahay 40% saamiga mashruuca, halka Dangote Group uu leeyahay 60%. Waxa uu intaas ku daray in mashruuca la adeegsan doono khayraadka dabiiciga ah ee Itoobiya, iyadoo la dhisi doono dhuun gaas dabiici ah oo dhererkeedu yahay 109 km, kaas oo ka iman doona keydka Kalub iyo Hilala laguna gaarsiin doono magaalada Goday ee gobolka Soomaalida halkaas oo warshaddu laga dhisi doono. Waxaa kale oo uu xusay in Dangote Group uu hore ugu lahaa khibrad dhismaha warshado waaweyn, isla markaana mashruucan si buuxda loogu qorsheeyay in lagu dhammeeyo 40 bilood gudahood. Bacriminta waxa ugu muhiimsan ee lagu farsameeyo waa gaaska dabiiciga ah. Sida uu sheegay Dr. Brook Taye, gaaskan dabiiciga ah waxaa laga soo saari doonaa Kalub iyo Hilala, waxaana dhuunta gaaska ah ee la dhisayo ay gaadhi doontaa Goday, halkaas oo warshadda bacrimintu laga dhisi doono. Waxa kale oo uu sheegay in gaaska dabiiciga ah lagu adeegsan karo wax-soo-saar kale, sidaa darteed waxaa qorshuhu yahay in Goday laga hirgeliyo warshadaha petrochemical ee Itoobiya si loo ballaariyo isticmaalka gaaska dabiiciga ah iyo warshadaha la xiriira. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Warshad soo saarta saddex milyan oo tan oo Bacriminta Dhirta ah sanadkiiba ayaa si dhakhso ah Itoobiya looga dhisi doonaa – Aliko Dangote
Aug 28, 2025 17
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya, Abiy Axmed (Dr.), ayaa maanta ku dhawaaqay in la saxiixay heshiis saamiley ah oo dhexmaray Ethiopia Investment Holding iyo Dangote Group si loo dhiso xarun weyn oo soo saarta bacriminta dhirta. Guddoomiyaha iyo Maamulaha Guud ee Dangote Group, Aliko Dangote, ayaa sharaxaad ka bixiyey mashruuca, isagoo xusay in Itoobiya ay weli ku tiirsan tahay soo dejinta bacriminta dalka dibaddiisa, balse heshiiskan uu dhabbaha u xaarayo in Itoobiya noqoto mid ka mid ah soo saarayaasha ugu horreeya caalamka ee bacriminta. Warshaddan cusub oo leh awoodda wax-soo-saar ee saddex milyan oo tan sanadkiiba ayaa la dhisi doonaa iyadoo la hubinayo tayada iyo jadwalka dhismaha, waxaana la sheegay inay door muhiim ah ka ciyaari doonto horumarinta wax-soo-saarka beeraha, taasoo qayb weyn ka ah socdaalka Itoobiya ee horumar iyo barwaaqo. Mashruucan ayaa suurtagelin doona in Itoobiya aysan kaliya daboolin baahideeda bacriminta, balse sidoo kale ay u dhoofiso dalal kale, taasoo kor u qaadaysa danaha dhaqaalaha qaranka. Aliko Dangote ayaa xusay in Itoobiya hore uga qayb gashay maalgashiga warshadaha sibidhka, halka hadda ay sidoo kale ku darto warshadaha bacriminta si ay uga faa’iidaysato baahida gudaha iyo fursadaha ganacsi ee caalamiga ah. Waxa uu intaas ku daray in mashruucani uu la mid noqon doono awoodda wax-soo-saar ee Nigeria, oo ah dalka ugu weyn ee soo saara bacriminta Afrika. Mashruucan weyn ayaa lagu qiimeeyay 2.5 bilyan oo doolar, waxaana loo arkaa mid ka tarjumaya hogaaminta iyo aragtida Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed oo loo tilmaamay hoggaamiye aragti fog leh. Ra’iisul Wasaaruhu, oo qoraal ku baahiyay bartiisa bulshada, ayaa sheegay in heshiiskan uu Itoobiya u yahay tallaabo kale oo muhiim ah oo loo qaaday dhinaca isku filnaanta cuntada iyo isbeddelka dhanka beeraha, isagoo shacabka ku hambalyeeyay guushan. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Itoobiya Door Hogaamineed ayey ka Qaadanaysaa Ilaalinta Danaha Qaranka iyo Qaaradda iyadoo Martigelinaysa Shirarka Cimilada Afrika iyo Afrika-Karibiyaanka
Aug 28, 2025 17
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Afhayeenka Wasaaradda Arrimaha Dibadda Itoobiya, Danjire Nabiyaat Geetaajaw, ayaa sheegay in Itoobiya ay doorka hoggaamineed ka ciyaari doonto martigelinta shirarka ku saabsan Cimilada Afrika iyo Afrika-Karibiyaanka, iyadoo soo bandhigaysa ajandayaal ilaalinaya danaha qaran iyo qaaradeed. Danjire Nabiyaat oo warbixin ka bixiyay arrimaha diblomaasiyadda ee socda ayaa sheegay in Itoobiya ay si guul leh ugu diyaar garoobeyso martigelinta Bulshada Afrika-Karibiyaanka iyo Shirweynaha labaad ee Isbeddelka Cimilada ee Afrika, kaasoo xiriir la leh Shirweynaha 30-aad ee Cimilada ee Adduunka ee lagu qaban doono Braasiil, isla markaana Afrika u abuuri doona fursad ay cod mideysan ku yeelato. Shirka Addis Ababa ka dhici doona waxaa ka qeyb geli doona in ka badan 25,000 oo ka-qeybgaleyaal ah, waxaana la sheegay inuu noqon doono madal ay Afrikaanku ku mideeyaan istaraatiijiyad wadajir ah oo lagula tacaalo saameynta isbeddelka cimilada, isla markaana lagu soo jiito maalgelin caalami ah oo ka hortagta saamayntaasi. Waxaa sidoo kale lagu tilmaamay in Itoobiya ay hoggaamiye ku noqon doonto soo jeedinta ajandayaasha qaranka iyo qaaradda, isla markaana ay waayo-aragnimadeeda ku aaddan ka hortagga isbeddelka cimilada dunida la wadaagi doonto. Dhanka kale, Shirweynaha Afrika-Karibiyaanka oo lagu qabanayo Addis Ababa waxaa lagu qaban doonaa hal-ku-dhigga “Iskaashi Caddaalad ah oo Horumarinaya Afrikaanka iyo Jinsiyadda Afro-Caribbean-ka”, waxaana looga dan leeyahay in cod mideysan la maqashiiyo. Shirkan ayaa lagu sheegay inuu xoojin doono iskaashiga Koonfur-Koonfur, gaar ahaan dhinacyada dhaqaalaha, dalxiiska, tiknoolajiyadda casriga ah, iyo maalgelinta, iyadoo sidoo kale maalqabeenada Karibiyaanka lagu dhiirri-gelin doono inay maalgelin ku sameeyaan Itoobiya. Danjire Nabiyaat ayaa intaas ku daray in Mashruuca Wabiga Niilka ee Itoobiya (GERD) uu yahay mashaariicda waaweyn ee kobcinaya madaxbannaanida iyo horumarka dalka, isagoo carabka ku adkeeyay in Itoobiya aysan boos uga bannaaneyn fikirada gumaysiga, balse ay leedahay dan adag oo ku dhisan horumar iyo wadajirin. Sidoo kale, waxa uu xusay in farriin khaas ah oo ka timid Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed (Dr.) loo gudbiyay Madaxweynaha Koonfurta Suudaan Salfa Kiir Mayardit, taasoo xoojineysa xiriirka labada dal iyo wada-shaqeynta dhinacyada tamarta, duulista, wadooyinka iyo mashaariic kale oo horumarineed. Arrintan, ayuu yidhi, waxay muujinaysaa go’aanka iyo tallaabooyinka wax-ku-oolka ah ee Itoobiya ay ku muujinayso ka go’naanta horumarka iyo iskaashiga. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
POA English
Pulse Of Africa - English Language
Your news, current affairs and entertainment channel
Join us on
POA Arabic - عربي
Pulse Of Africa - Arabic Language
قناتكم الاخبارية و الترفيهية
Join us on
Siyaasada
Madaxweyne Ku-xigeenka Botswana ayaa soo gaadhay Addis Ababa
Aug 28, 2025 18
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Madaxweyne ku-xigeenka Botswana, Ndaba Nikosinati, ayaa maanta soo gaaray magaalada Addis Ababa. Markii uu ka soo degay garoonka diyaaradaha caalamiga ah ee Bole, waxaa soo dhoweeyey Wasiirka Maaliyadda Axmed Shide iyo Wasiiru Dowlaha Arrimaha Dibadda, Danjire Birhanu Sagaaye. Inta uu joogo Addis Ababa, Madaxweyne ku-xigeenka ayaa ka qeybgalaya shir ay leeyihiin golaha wasiirrada ee kooxda ka hortagga dambiyada, gaar ahaan kuwa la xiriira soo celinta hantida si sharci ah loo dhacay ee laga helay bariga iyo koonfurta Afrika. Sidoo kale, waxaa la filayaa inuu booqdo mashaariic horumarineed oo kala duwan, sida uu sheegay Danjire Birhanu. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Ra’iisul Wasaare Abiy (Dr) Aragtidiisa iyo Jacaylka uu u qabo Shacabka Itoobiya waa mid la yaab leh – Aliko Dangote
Aug 28, 2025 17
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Aasaasaha iyo Maamulaha Guud ee Dangote Group, Aliko Dangote, ayaa sheegay in jacaylka iyo aragtida uu Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr) u hayo shacabka Itoobiya ay runtii tahay mid cajiib ah oo dhiirrigelin leh. Dangote, oo hore uga maalgeliyey Itoobiya dhanka soo saarista sibidhka, ayaa maanta heshiis cusub kula saxiixday dowladda Itoobiya, kaas oo u saamaxaya inuu maalgelin ku sameeyo dhismaha warshad bacriminta carada. Heshiiskan oo dalka u saamaxaya inuu sanad walba soo saaro 3 milyan oo tan oo bacriminta ciidda ah, ayuu Dangote ku tilmaamay guul weyn oo Itoobiya gaartay, taas oo wax badan ka tari doonta horumarinta beeraha. Waxa uu intaas ku daray in Itoobiya ay tahay dal ku habboon maalgelinta, isla markaana leh dhammaan agabka iyo kaabayaal loo baahan yahay si maalgashi guuleysta loo sameeyo. Dangote ayaa tilmaamay in bacriminta gudaha lagu soo saaro ay wax weyn ka tari doonto taageerada beeraha dalka, isagoo ku nuuxnuuxsaday in xitaa heer qaaradeed ay jiraan dalal badan oo aan wali ku guuleysan inay yeeshaan awooddaas wax-soo-saar. Wuxuu xusay in dadaalka joogtada ah ee Ra’iisul Wasaare Abiy uu horseeday heshiiskan, kaas oo wax weyn ka yarayn doona culaysyada iyo kharashaadka ay keento bacriminta dibadda laga soo dhoofsado, sida kharashka lacagta, waqtiga, gaadiidka iyo qaybinta. Dangote ayaa qirtay in maalgelinta bacrimintu aysan sahlanayn, isla markaana ay u baahan tahay maalgelin culus iyo dadaal joogto ah, balse heshiiskan uu yahay tallaabo muhiim ah oo Itoobiya u qaadday dhanka bacriminta gudaha. Waxa uu farriin hambalyo ah u diray Ra’iisul Wasaare Abiy iyo shacabka Itoobiya, isagoo ku sheegay in bilowga soo saarista bacriminta gudaha ay tahay talaabo istiraatiiji ah oo farxad u ah qaranka. Isagoo hadalkiisa soo gunaanaday, ayuu sheegay in shirkaddiisu ay leedahay khibrad iyo aqoon ku filan oo ay ku fulin karto mashruucan culus, isla markaana ay diyaar u yihiin inay si buuxda ugu adeegaan Itoobiya marka uu mashruucu bilaabmo. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Dhammaystirka biyo-xireenka weyn ee dib-u-soo-kicinta Itoobiya wuxuu caddeyn u yahay in Afrikaan ay hantidooda si iskood ah u horumarin karaan uguna faa’iideysan karaan
Aug 28, 2025 20
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Afhayeenka Wasaaradda Arrimaha Dibadda Itoobiya, Danjire Nebiyat Getaajew, ayaa sheegay in dhammaystirka Biyo-xireenka Weyn ee Itoobiya (GERD) uu caddeynayo in dadka Afrika ay awoodaan inay si madax-bannaan u horumariyaan hantidooda uguna adeegaan dantooda. Danjire Nebiyaat, oo ka hadlay arrimo diblomaasiyadeed oo waqtigan taagan, ayaa tilmaamay in biyo-xireenkaasi uu yahay mashruuc qaran oo weyn oo xoojinaya madax-bannaanida Itoobiya. Isagoo sii hadlayay wuxuu xusay in qarniyadan cusub aysan jirin meel loogu talagalay aragtida gumaysiga, isla markaana Itoobiya ay si joogto ah uga shaqeyneyso xoojinta heshiiska wadajirka ah ee ku saabsan wadaagista kheyraadka Webiga Nile. Waxa uu sheegay in dhammaystirka mashruucan uu muujinayo in dadka Afrika ay si kaligood ah ugu shaqaysan karaan kana faa’iideysan karaan khayraadkooda, isla markaana uu yahay mashruuc mega ah oo ka faa’iideynaya dalalka kale ee Afrika, marka laga soo tago Itoobiya iyo dalalka deriska ah. Afhayeenka ayaa carrabka ku adkeeyay in Itoobiya ay leedahay mowqif adag oo ah in khayraadka wadajirka ah loo adeegsado si caddaalad iyo wadajir ah, iyadoo biyo-xireenka GERD uu tusaale u yahay arrintaas. Danjiraha ayaa sidoo kale sheegay in Itoobiya ay diyaar garoobeyso inay martigeliso shirarka waaweyn ee Afrika sida kan African Caribbean Community iyo shirkii labaad ee isbeddelka cimilada ee Afrika. Waxa uu intaas ku daray in in ka badan 25,000 oo ka-qaybgalayaal ay ka soo qeyb geli doonaan shirkan, isla markaana uu noqon doono madal ay Afrikaan si wadajir ah uga wada hadlaan xalalka Afrika u gaarka ah ee lagu wajahayo saameynta isbeddelka cimilada. Waxaa kale oo uu sheegay in Afrika ay ka qaybqaadan doonto shirweynaha 30-aad ee caalamiga ah ee isbeddelka cimilada ee ka dhici doona Brazil, iyadoo ay Itoobiya u gogol xaarayso ajandayaal muhiim ah oo ay Afrika ku yeelan doonto cod mideysan. Sidoo kale, Danjiruhu wuxuu xusay in xoojinta iskaashiga caalamiga ah ee dhinaca maaliyadda ay muhiim u tahay, isagoo sheegay in Itoobiya ay la imaan doonto qorshe hoggaamineed oo ay ku hormarineyso ajandaha Afrika. Isagoo sii hadlayay, waxa uu intaas ku daray in guulaha iyo tallaabooyinka ay Itoobiya qaaday ee ku aaddan la qabsiga iyo ka hortagga saameynta isbeddelka cimilada lagu soo bandhigi doono fagaarayaasha caalamiga ah. Shir kale oo Itoobiya martigelin doonto ayaa ah shir ay yeeshaan Afrikaanka iyo Caribbean-ka, kaas oo ku socda hal-ku-dhigga “Xoojinta Iskaashiga Qaran ee loogu talagalay Cadaaladda Qaybsiga iyo Sinnaanta dadka Afrikaanka iyo asal ahaan Afrikaanka ah.” Waxaa la sheegay in shirkan uu fursad siin doono waddamada Afrika iyo kuwa Caribbean-ka inay xoojiyaan iskaashiga dhinaca South-South cooperation, isla markaana ay u gudbaan xiriir xooggan oo dhinaca dhaqaalaha diblomaasiyadda ah. Danjiruhu waxa uu sheegay in shirkan lagu falanqeyn doono arrimo badan oo ay wadaagaan labada dhinac sida maamulka nidaamka maaliyadda caalamiga ah, dalxiiska, ganacsiga, maalgashiga iyo hal-abuurka tiknoolajiyada. Sidoo kale, Itoobiya waxa ay dooneysaa inay ka faa’iideysato fursadaha maalgashi ee ka dhalanaya dib-u-habaynta dhaqaalaha, iyadoo ka qaybgalayaasha Caribbean-ka loo soo bandhigi doono suurtagalnimada maalgashi ee ka jira dalka. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Itoobiya Door Hogaamineed ayey ka Qaadanaysaa Ilaalinta Danaha Qaranka iyo Qaaradda iyadoo Martigelinaysa Shirarka Cimilada Afrika iyo Afrika-Karibiyaanka
Aug 28, 2025 17
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Afhayeenka Wasaaradda Arrimaha Dibadda Itoobiya, Danjire Nabiyaat Geetaajaw, ayaa sheegay in Itoobiya ay doorka hoggaamineed ka ciyaari doonto martigelinta shirarka ku saabsan Cimilada Afrika iyo Afrika-Karibiyaanka, iyadoo soo bandhigaysa ajandayaal ilaalinaya danaha qaran iyo qaaradeed. Danjire Nabiyaat oo warbixin ka bixiyay arrimaha diblomaasiyadda ee socda ayaa sheegay in Itoobiya ay si guul leh ugu diyaar garoobeyso martigelinta Bulshada Afrika-Karibiyaanka iyo Shirweynaha labaad ee Isbeddelka Cimilada ee Afrika, kaasoo xiriir la leh Shirweynaha 30-aad ee Cimilada ee Adduunka ee lagu qaban doono Braasiil, isla markaana Afrika u abuuri doona fursad ay cod mideysan ku yeelato. Shirka Addis Ababa ka dhici doona waxaa ka qeyb geli doona in ka badan 25,000 oo ka-qeybgaleyaal ah, waxaana la sheegay inuu noqon doono madal ay Afrikaanku ku mideeyaan istaraatiijiyad wadajir ah oo lagula tacaalo saameynta isbeddelka cimilada, isla markaana lagu soo jiito maalgelin caalami ah oo ka hortagta saamayntaasi. Waxaa sidoo kale lagu tilmaamay in Itoobiya ay hoggaamiye ku noqon doonto soo jeedinta ajandayaasha qaranka iyo qaaradda, isla markaana ay waayo-aragnimadeeda ku aaddan ka hortagga isbeddelka cimilada dunida la wadaagi doonto. Dhanka kale, Shirweynaha Afrika-Karibiyaanka oo lagu qabanayo Addis Ababa waxaa lagu qaban doonaa hal-ku-dhigga “Iskaashi Caddaalad ah oo Horumarinaya Afrikaanka iyo Jinsiyadda Afro-Caribbean-ka”, waxaana looga dan leeyahay in cod mideysan la maqashiiyo. Shirkan ayaa lagu sheegay inuu xoojin doono iskaashiga Koonfur-Koonfur, gaar ahaan dhinacyada dhaqaalaha, dalxiiska, tiknoolajiyadda casriga ah, iyo maalgelinta, iyadoo sidoo kale maalqabeenada Karibiyaanka lagu dhiirri-gelin doono inay maalgelin ku sameeyaan Itoobiya. Danjire Nabiyaat ayaa intaas ku daray in Mashruuca Wabiga Niilka ee Itoobiya (GERD) uu yahay mashaariicda waaweyn ee kobcinaya madaxbannaanida iyo horumarka dalka, isagoo carabka ku adkeeyay in Itoobiya aysan boos uga bannaaneyn fikirada gumaysiga, balse ay leedahay dan adag oo ku dhisan horumar iyo wadajirin. Sidoo kale, waxa uu xusay in farriin khaas ah oo ka timid Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed (Dr.) loo gudbiyay Madaxweynaha Koonfurta Suudaan Salfa Kiir Mayardit, taasoo xoojineysa xiriirka labada dal iyo wada-shaqeynta dhinacyada tamarta, duulista, wadooyinka iyo mashaariic kale oo horumarineed. Arrintan, ayuu yidhi, waxay muujinaysaa go’aanka iyo tallaabooyinka wax-ku-oolka ah ee Itoobiya ay ku muujinayso ka go’naanta horumarka iyo iskaashiga. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Itoobiya iyo Baakistaan waxay ku heshiiyeen inay xoojiyaan iskaashiga ciidamada cirka
Aug 28, 2025 18
Addis Ababa, Naaf/Nahase 22, 2017 (ENA): Itoobiya iyo Baakistan ayaa ku heshiiyey inay xoojiyaan iskaashiga laba geesoodka ah ee u dhexeeya ciidamada cirka ee labada dal. Taliyaha Guud ee Ciidanka Cirka ee dalka Itoobiya Letanaal Janaraal Yilma Merdhaasa ayaa magaalada Islamabad kula kulmay madaxa guud ee ciidamada cirka ee Pakistan Air Marshal Zahir Ahmed Babar Sidhu. Intii uu socday wadahadalka, Lt. Jan. Yilma Merdhasa ayaa sheegay in Itoobiya ay ku socoto socdaal isbedello ah oo ay ka mid tahay diiradda istaraatiijiyadeed ee ku aaddan casriyeynta ciidamada difaaca. Wuxuu ka mahad celiyay u diyaarsanaanta xooggan ee hawlgalka, awoodaha qaybaha badan ee sii kordhaya iyo difaaca la isku halayn karo ee Ciidanka Cirka Baakistan. Taliyaha Ciidanka Cirka Zahir Axmed Babar Sidhu waxa uu yidhi; Booqashadan ayaa ka tarjumeysa xiriirka sii kordhaya ee labada dal. Waxa uu sheegay in Baakistan ay qiimaynayso xidhiidhka ay la leedahay Itoobiya, waxana uu xaqiijiyay in Ciidanka Cirka ee dalkiisa ay ka go’an tahay in Ciidanka Cirka ee Itoobiya ay ka taageeraan tayaynta, tababarada sare iyo goobaha shaqada. Safiirka Itoobiya u fadhiya Baakistan, Jamal Baker (Dr.); Waxa uu sheegay in booqashadani ay salka ku hayso weji cusub oo iskaashi istiraatijiyadeed oo dhexmari doona ciidamada cirka ee labada dal ee saaxiibada ah. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Wafdi uu hogaaminayo mudane Axmed Shide ayaa dhambaal uu ka siday Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr.) gaarsiiyey Madaxweynaha Koonfurta Suudaan
Aug 28, 2025 16
Addis Ababa; Naaf/Nahase 21/2017 (ENA): Wafdi uu hoggaaminayo Wasiirka Maaliyadda, Mudane Axmed Shide, ayaa dhambaal uu ka siday Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr.) waxa uu u diray Madaxweynaha Koonfurta Suudaan, Salfa Kiir Mayardit. Wafdiga heerka sare ah ee uu hoggaaminayo Wasiirka Maaliyadda ayaa waxaa ka mid ah La-taliyaha gaarka ah ee Ra’iisul Wasaaraha ee Arrimaha Dhaqaalaha, Girma Biru iyo mas’uuliyiin kale. Ra’iisul Wasaare Abiy (Dr.) ayaa sida ay uga go’an tahay inuu sii jiro xiriirka taariikhiga ah ee adag ee u dhexeeya Itoobiya iyo Koonfurta Suudaan, ayuu yiri mudane Axmed Shide. Waxa uu sidoo kale xaqiijiyay in Itoobiya ay ka go’an tahay in ay ka shaqeyso iskaashi dhaqaale oo xaqiijin kara faa’iidada guud ee shacabka labada dal. Madaxweyne Salfa Kiir ayaa dhankiisa uga mahadceliyey Madaxweynaha dhambaalka uu u soo diray, wuxuuna sheegay in uu ka shaqeyn doono sidii kor loogu qaadi lahaa xiriirka fog ee labada dal. Labada dhinac ayaa ka wada hadlay sidii kor loogu qaadi lahaa iskaashiga dhaqaalaha, iyadoo diiradda lagu saarayo arrimaha waddooyinka, gudbinta korontada iyo kaabayaasha isgaarsiinta. Waxaa la sheegay in Bangiga Ganacsiga Itoobiya iyo Hay’adaha Maaliyadda ee Koonfurta Suudaan ay iska kaashan doonaan kor u qaadista iskaashiga iyo horumarinta Bangiyada labada dal. #Itoobiya #Wakaalladda Wararka_Itoobiya #Bariga_Afrika
Itoobiya waxay sii wadaysaa xoojinta xidhiidhka gobolka iyo qaaradaha – Wasiir Legesse Tulu (Dr.)
Aug 28, 2025 22
Addis Ababa; Naaf/Nahase 21/2017 (ENA): Itoobiya waxay sii waddaa xoojinta xidhiidhka gobolka iyo qaaradaha, ayuu yidhi Wasiirka Adeegga Isgaadhsiinta dawladda, Legesse Tulu (Dr.). Shirweynaha 15-aad ee Ururka Isgaarsiinta Bariga Afrika oo halku-dhiggiisu yahay “Warbaahinta iyo doorka Isgaarsiinta Is-dhexgalka Afrika” ayaa maanta ka furmay magaalada Addis Ababa. Wasiirka Adeegga Isgaarsiinta dawladda, Legesse Tulu (Dr.), Afrika waxay ku socotaa socdaal dhaqaale, siyaasadeed iyo is-dhexgal bulsho iyadoo loo marayo Ajendaha Midowga Afrika ee 2063, Aagga Ganacsiga Xorta ah ee Qaaradda Afrika iyo hindisayaal kala duwan oo qaaradda ah. Waxa uu sheegay in si loo xaqiijiyo is dhexgalka gobolka iyo qaaradaha in loo baahan yahay in xoogga la saaro xoojinta isku xirka kaabayaasha dhaqaalaha, iskaashiga gobolka iyo isdhaafsiga dhaqameed ee qotoda dheer ee u dhaxeeya dalalka Afrika. Waxa kale oo uu xusay in la xoojiyo hawlaha warbaahinta iyo isgaadhsiinta, isagoo muujiyay doorka muhiimka ah ee ay ku leeyihiin dhisidda sheeko wadaag, muujinta hayb iyo aayaha guud, iyo xaqiijinta Afrika oo barwaaqo ah. Waxa uu sheegay in dawladda Itoobiya ay ka go’an tahay in la muujiyo aqoonsiga guud iyo xoojinta iskaashiga ka dhexeeya dalalka, isla markaana ay hawlo badan u qabanayso arrintaas. Wasiirku waxa uu sheegay in Itoobiya ay ka shaqaynayso xoojinta isku xidhka gobolka iyo qaaradaha, isla markaana ay dardargelinayso isku xidhka gobolka ee ay la leedahay wadamada Bariga Afrika iyada oo loo marayo isku xidhka kaabayaasha dhaqaalaha, xidhiidhka dadwaynaha iyo iskaashiga dhaqaalaha. Wasiirku waxa uu intaa ku daray in Ururka Isgaadhsiinta Bariga Afrika looga baahan yahay in uu kaalin mug leh ka qaato sidii xal loogu heli lahaa dhibaatooyinka ka jira warshadaha iyo warbaahinta. Ku-simaha Guddoomiyaha Jaamacadda Addis Ababa Samuel Kifle (Dr.) ayaa sheegay in doorka warbaahinta iyo isgaarsiinta ay muhiim u tahay xaqiijinta Afrika oo barwaaqo ah. Shirku waxa uu ahaa madal ku haboon warbaahinta iyo isgaadhsiinta aqoonyahanada si ay uga doodaan arrimaha lagu xoojin karo dimuqraadiyada iyo isdhexgalka gobolka iyo sidii xal looga gaari lahaa. Guddoomiyaha Ururka Isgaarsiinta Bariga Afrika, Margaret Juko (Prof.) ayaa sidoo kale sheegtay in warbaahinta iyo isgaarsiinta ay kaalin mug leh ka qaataan qaabeynta doodaha Afrika, kobcinta iskaashiga iyo keenista horumar. Waxa uu sheegay in shirkan uu fursad u siin doono aqoonyahannada inay kaalin mug leh ka qaataan sidii loo abuuri lahaa Afrika barwaaqo ah, iyagoo ka wada hadlaya arrimaha ku saabsan arrimaha gudaha. #Wakaalladda Wararka_Itoobiya #Bariga_Afrika #Itobiya
Heshiis is afgarad ah oo lagu mataanaynayay magaalooyinka Jigjiga iyo Jabuuti ayaa lagu qabtay caasimada Deegaanka Soomaalida ee magaalada Jigjiga
Aug 28, 2025 15
Addis Ababa; Naaf/Nahase 21/2017 (ENA): Heshiis is afgarad ah oo lagu mataanaynayay magaalooyinka Jigjiga iyo Jabuuti ayaa lagu qabtay caasimada Deegaanka Soomaalida ee magaalada Jigjiga. Heshiiskan mataanaynta iyo walaalaynta labada magaalo ee Jigjiga iyo Jabuuti oo ay kasoo qaybgaleen Duqa Maamulka Magaalada Jigjiga Eng. Shaafi Axmed Macalin iyo Duqa Magaalada Jabuuti Mudane Siciid Daa'uud Maxamed ayaa ujeedada kulankan uu ahaa kor uqaadida xidhiidhka ka dhexeeya labadan magaalo ee dhanka ganacsiga iyo is dhexgalka bulshada labada dhinac ku kala nool. Haddaba, munaasabadda lagu kala saxeexday heshiiskan oo ay kasoo qaybgaleen masuuliyiin ka kala socotay magaalooyinka Jigjiga iyo Jabuuti, gudoomiyaha gobolka Faafan Mudane Khadar Axmednuur iyo martisharaf kala duwan ayaa waxaa ahmiyada heshiiskan faahfaahiyay duqa maamulka magaalada Jigjiga Eng. Shaafi Axmed Macalin oo sheegay in fursadaha maalgashi iyo kuwa ganacsiguba ay ufaran yihiin cidii danaynaysa inay ka faa'iidaystaan fursadaha maalgashi ee ka jira Deegaanka Soomaalida. Sidoo kalena Duqa Magaalada Jabuuti Mudane Siciid Daa'uud Maxamed ayaa sheegay in magaalada Jigjiga ay tahay astaanta dhaqanka Soomaalida iyo goobta lagu xaliyo khilaafaadka iyo isku dhacyada bulshada Soomaaliyeed. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Siyaasada
Madaxweyne Ku-xigeenka Botswana ayaa soo gaadhay Addis Ababa
Aug 28, 2025 18
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Madaxweyne ku-xigeenka Botswana, Ndaba Nikosinati, ayaa maanta soo gaaray magaalada Addis Ababa. Markii uu ka soo degay garoonka diyaaradaha caalamiga ah ee Bole, waxaa soo dhoweeyey Wasiirka Maaliyadda Axmed Shide iyo Wasiiru Dowlaha Arrimaha Dibadda, Danjire Birhanu Sagaaye. Inta uu joogo Addis Ababa, Madaxweyne ku-xigeenka ayaa ka qeybgalaya shir ay leeyihiin golaha wasiirrada ee kooxda ka hortagga dambiyada, gaar ahaan kuwa la xiriira soo celinta hantida si sharci ah loo dhacay ee laga helay bariga iyo koonfurta Afrika. Sidoo kale, waxaa la filayaa inuu booqdo mashaariic horumarineed oo kala duwan, sida uu sheegay Danjire Birhanu. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Ra’iisul Wasaare Abiy (Dr) Aragtidiisa iyo Jacaylka uu u qabo Shacabka Itoobiya waa mid la yaab leh – Aliko Dangote
Aug 28, 2025 17
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Aasaasaha iyo Maamulaha Guud ee Dangote Group, Aliko Dangote, ayaa sheegay in jacaylka iyo aragtida uu Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr) u hayo shacabka Itoobiya ay runtii tahay mid cajiib ah oo dhiirrigelin leh. Dangote, oo hore uga maalgeliyey Itoobiya dhanka soo saarista sibidhka, ayaa maanta heshiis cusub kula saxiixday dowladda Itoobiya, kaas oo u saamaxaya inuu maalgelin ku sameeyo dhismaha warshad bacriminta carada. Heshiiskan oo dalka u saamaxaya inuu sanad walba soo saaro 3 milyan oo tan oo bacriminta ciidda ah, ayuu Dangote ku tilmaamay guul weyn oo Itoobiya gaartay, taas oo wax badan ka tari doonta horumarinta beeraha. Waxa uu intaas ku daray in Itoobiya ay tahay dal ku habboon maalgelinta, isla markaana leh dhammaan agabka iyo kaabayaal loo baahan yahay si maalgashi guuleysta loo sameeyo. Dangote ayaa tilmaamay in bacriminta gudaha lagu soo saaro ay wax weyn ka tari doonto taageerada beeraha dalka, isagoo ku nuuxnuuxsaday in xitaa heer qaaradeed ay jiraan dalal badan oo aan wali ku guuleysan inay yeeshaan awooddaas wax-soo-saar. Wuxuu xusay in dadaalka joogtada ah ee Ra’iisul Wasaare Abiy uu horseeday heshiiskan, kaas oo wax weyn ka yarayn doona culaysyada iyo kharashaadka ay keento bacriminta dibadda laga soo dhoofsado, sida kharashka lacagta, waqtiga, gaadiidka iyo qaybinta. Dangote ayaa qirtay in maalgelinta bacrimintu aysan sahlanayn, isla markaana ay u baahan tahay maalgelin culus iyo dadaal joogto ah, balse heshiiskan uu yahay tallaabo muhiim ah oo Itoobiya u qaadday dhanka bacriminta gudaha. Waxa uu farriin hambalyo ah u diray Ra’iisul Wasaare Abiy iyo shacabka Itoobiya, isagoo ku sheegay in bilowga soo saarista bacriminta gudaha ay tahay talaabo istiraatiiji ah oo farxad u ah qaranka. Isagoo hadalkiisa soo gunaanaday, ayuu sheegay in shirkaddiisu ay leedahay khibrad iyo aqoon ku filan oo ay ku fulin karto mashruucan culus, isla markaana ay diyaar u yihiin inay si buuxda ugu adeegaan Itoobiya marka uu mashruucu bilaabmo. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Dhammaystirka biyo-xireenka weyn ee dib-u-soo-kicinta Itoobiya wuxuu caddeyn u yahay in Afrikaan ay hantidooda si iskood ah u horumarin karaan uguna faa’iideysan karaan
Aug 28, 2025 20
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Afhayeenka Wasaaradda Arrimaha Dibadda Itoobiya, Danjire Nebiyat Getaajew, ayaa sheegay in dhammaystirka Biyo-xireenka Weyn ee Itoobiya (GERD) uu caddeynayo in dadka Afrika ay awoodaan inay si madax-bannaan u horumariyaan hantidooda uguna adeegaan dantooda. Danjire Nebiyaat, oo ka hadlay arrimo diblomaasiyadeed oo waqtigan taagan, ayaa tilmaamay in biyo-xireenkaasi uu yahay mashruuc qaran oo weyn oo xoojinaya madax-bannaanida Itoobiya. Isagoo sii hadlayay wuxuu xusay in qarniyadan cusub aysan jirin meel loogu talagalay aragtida gumaysiga, isla markaana Itoobiya ay si joogto ah uga shaqeyneyso xoojinta heshiiska wadajirka ah ee ku saabsan wadaagista kheyraadka Webiga Nile. Waxa uu sheegay in dhammaystirka mashruucan uu muujinayo in dadka Afrika ay si kaligood ah ugu shaqaysan karaan kana faa’iideysan karaan khayraadkooda, isla markaana uu yahay mashruuc mega ah oo ka faa’iideynaya dalalka kale ee Afrika, marka laga soo tago Itoobiya iyo dalalka deriska ah. Afhayeenka ayaa carrabka ku adkeeyay in Itoobiya ay leedahay mowqif adag oo ah in khayraadka wadajirka ah loo adeegsado si caddaalad iyo wadajir ah, iyadoo biyo-xireenka GERD uu tusaale u yahay arrintaas. Danjiraha ayaa sidoo kale sheegay in Itoobiya ay diyaar garoobeyso inay martigeliso shirarka waaweyn ee Afrika sida kan African Caribbean Community iyo shirkii labaad ee isbeddelka cimilada ee Afrika. Waxa uu intaas ku daray in in ka badan 25,000 oo ka-qaybgalayaal ay ka soo qeyb geli doonaan shirkan, isla markaana uu noqon doono madal ay Afrikaan si wadajir ah uga wada hadlaan xalalka Afrika u gaarka ah ee lagu wajahayo saameynta isbeddelka cimilada. Waxaa kale oo uu sheegay in Afrika ay ka qaybqaadan doonto shirweynaha 30-aad ee caalamiga ah ee isbeddelka cimilada ee ka dhici doona Brazil, iyadoo ay Itoobiya u gogol xaarayso ajandayaal muhiim ah oo ay Afrika ku yeelan doonto cod mideysan. Sidoo kale, Danjiruhu wuxuu xusay in xoojinta iskaashiga caalamiga ah ee dhinaca maaliyadda ay muhiim u tahay, isagoo sheegay in Itoobiya ay la imaan doonto qorshe hoggaamineed oo ay ku hormarineyso ajandaha Afrika. Isagoo sii hadlayay, waxa uu intaas ku daray in guulaha iyo tallaabooyinka ay Itoobiya qaaday ee ku aaddan la qabsiga iyo ka hortagga saameynta isbeddelka cimilada lagu soo bandhigi doono fagaarayaasha caalamiga ah. Shir kale oo Itoobiya martigelin doonto ayaa ah shir ay yeeshaan Afrikaanka iyo Caribbean-ka, kaas oo ku socda hal-ku-dhigga “Xoojinta Iskaashiga Qaran ee loogu talagalay Cadaaladda Qaybsiga iyo Sinnaanta dadka Afrikaanka iyo asal ahaan Afrikaanka ah.” Waxaa la sheegay in shirkan uu fursad siin doono waddamada Afrika iyo kuwa Caribbean-ka inay xoojiyaan iskaashiga dhinaca South-South cooperation, isla markaana ay u gudbaan xiriir xooggan oo dhinaca dhaqaalaha diblomaasiyadda ah. Danjiruhu waxa uu sheegay in shirkan lagu falanqeyn doono arrimo badan oo ay wadaagaan labada dhinac sida maamulka nidaamka maaliyadda caalamiga ah, dalxiiska, ganacsiga, maalgashiga iyo hal-abuurka tiknoolajiyada. Sidoo kale, Itoobiya waxa ay dooneysaa inay ka faa’iideysato fursadaha maalgashi ee ka dhalanaya dib-u-habaynta dhaqaalaha, iyadoo ka qaybgalayaasha Caribbean-ka loo soo bandhigi doono suurtagalnimada maalgashi ee ka jira dalka. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Itoobiya Door Hogaamineed ayey ka Qaadanaysaa Ilaalinta Danaha Qaranka iyo Qaaradda iyadoo Martigelinaysa Shirarka Cimilada Afrika iyo Afrika-Karibiyaanka
Aug 28, 2025 17
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Afhayeenka Wasaaradda Arrimaha Dibadda Itoobiya, Danjire Nabiyaat Geetaajaw, ayaa sheegay in Itoobiya ay doorka hoggaamineed ka ciyaari doonto martigelinta shirarka ku saabsan Cimilada Afrika iyo Afrika-Karibiyaanka, iyadoo soo bandhigaysa ajandayaal ilaalinaya danaha qaran iyo qaaradeed. Danjire Nabiyaat oo warbixin ka bixiyay arrimaha diblomaasiyadda ee socda ayaa sheegay in Itoobiya ay si guul leh ugu diyaar garoobeyso martigelinta Bulshada Afrika-Karibiyaanka iyo Shirweynaha labaad ee Isbeddelka Cimilada ee Afrika, kaasoo xiriir la leh Shirweynaha 30-aad ee Cimilada ee Adduunka ee lagu qaban doono Braasiil, isla markaana Afrika u abuuri doona fursad ay cod mideysan ku yeelato. Shirka Addis Ababa ka dhici doona waxaa ka qeyb geli doona in ka badan 25,000 oo ka-qeybgaleyaal ah, waxaana la sheegay inuu noqon doono madal ay Afrikaanku ku mideeyaan istaraatiijiyad wadajir ah oo lagula tacaalo saameynta isbeddelka cimilada, isla markaana lagu soo jiito maalgelin caalami ah oo ka hortagta saamayntaasi. Waxaa sidoo kale lagu tilmaamay in Itoobiya ay hoggaamiye ku noqon doonto soo jeedinta ajandayaasha qaranka iyo qaaradda, isla markaana ay waayo-aragnimadeeda ku aaddan ka hortagga isbeddelka cimilada dunida la wadaagi doonto. Dhanka kale, Shirweynaha Afrika-Karibiyaanka oo lagu qabanayo Addis Ababa waxaa lagu qaban doonaa hal-ku-dhigga “Iskaashi Caddaalad ah oo Horumarinaya Afrikaanka iyo Jinsiyadda Afro-Caribbean-ka”, waxaana looga dan leeyahay in cod mideysan la maqashiiyo. Shirkan ayaa lagu sheegay inuu xoojin doono iskaashiga Koonfur-Koonfur, gaar ahaan dhinacyada dhaqaalaha, dalxiiska, tiknoolajiyadda casriga ah, iyo maalgelinta, iyadoo sidoo kale maalqabeenada Karibiyaanka lagu dhiirri-gelin doono inay maalgelin ku sameeyaan Itoobiya. Danjire Nabiyaat ayaa intaas ku daray in Mashruuca Wabiga Niilka ee Itoobiya (GERD) uu yahay mashaariicda waaweyn ee kobcinaya madaxbannaanida iyo horumarka dalka, isagoo carabka ku adkeeyay in Itoobiya aysan boos uga bannaaneyn fikirada gumaysiga, balse ay leedahay dan adag oo ku dhisan horumar iyo wadajirin. Sidoo kale, waxa uu xusay in farriin khaas ah oo ka timid Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed (Dr.) loo gudbiyay Madaxweynaha Koonfurta Suudaan Salfa Kiir Mayardit, taasoo xoojineysa xiriirka labada dal iyo wada-shaqeynta dhinacyada tamarta, duulista, wadooyinka iyo mashaariic kale oo horumarineed. Arrintan, ayuu yidhi, waxay muujinaysaa go’aanka iyo tallaabooyinka wax-ku-oolka ah ee Itoobiya ay ku muujinayso ka go’naanta horumarka iyo iskaashiga. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Itoobiya iyo Baakistaan waxay ku heshiiyeen inay xoojiyaan iskaashiga ciidamada cirka
Aug 28, 2025 18
Addis Ababa, Naaf/Nahase 22, 2017 (ENA): Itoobiya iyo Baakistan ayaa ku heshiiyey inay xoojiyaan iskaashiga laba geesoodka ah ee u dhexeeya ciidamada cirka ee labada dal. Taliyaha Guud ee Ciidanka Cirka ee dalka Itoobiya Letanaal Janaraal Yilma Merdhaasa ayaa magaalada Islamabad kula kulmay madaxa guud ee ciidamada cirka ee Pakistan Air Marshal Zahir Ahmed Babar Sidhu. Intii uu socday wadahadalka, Lt. Jan. Yilma Merdhasa ayaa sheegay in Itoobiya ay ku socoto socdaal isbedello ah oo ay ka mid tahay diiradda istaraatiijiyadeed ee ku aaddan casriyeynta ciidamada difaaca. Wuxuu ka mahad celiyay u diyaarsanaanta xooggan ee hawlgalka, awoodaha qaybaha badan ee sii kordhaya iyo difaaca la isku halayn karo ee Ciidanka Cirka Baakistan. Taliyaha Ciidanka Cirka Zahir Axmed Babar Sidhu waxa uu yidhi; Booqashadan ayaa ka tarjumeysa xiriirka sii kordhaya ee labada dal. Waxa uu sheegay in Baakistan ay qiimaynayso xidhiidhka ay la leedahay Itoobiya, waxana uu xaqiijiyay in Ciidanka Cirka ee dalkiisa ay ka go’an tahay in Ciidanka Cirka ee Itoobiya ay ka taageeraan tayaynta, tababarada sare iyo goobaha shaqada. Safiirka Itoobiya u fadhiya Baakistan, Jamal Baker (Dr.); Waxa uu sheegay in booqashadani ay salka ku hayso weji cusub oo iskaashi istiraatijiyadeed oo dhexmari doona ciidamada cirka ee labada dal ee saaxiibada ah. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Wafdi uu hogaaminayo mudane Axmed Shide ayaa dhambaal uu ka siday Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr.) gaarsiiyey Madaxweynaha Koonfurta Suudaan
Aug 28, 2025 16
Addis Ababa; Naaf/Nahase 21/2017 (ENA): Wafdi uu hoggaaminayo Wasiirka Maaliyadda, Mudane Axmed Shide, ayaa dhambaal uu ka siday Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr.) waxa uu u diray Madaxweynaha Koonfurta Suudaan, Salfa Kiir Mayardit. Wafdiga heerka sare ah ee uu hoggaaminayo Wasiirka Maaliyadda ayaa waxaa ka mid ah La-taliyaha gaarka ah ee Ra’iisul Wasaaraha ee Arrimaha Dhaqaalaha, Girma Biru iyo mas’uuliyiin kale. Ra’iisul Wasaare Abiy (Dr.) ayaa sida ay uga go’an tahay inuu sii jiro xiriirka taariikhiga ah ee adag ee u dhexeeya Itoobiya iyo Koonfurta Suudaan, ayuu yiri mudane Axmed Shide. Waxa uu sidoo kale xaqiijiyay in Itoobiya ay ka go’an tahay in ay ka shaqeyso iskaashi dhaqaale oo xaqiijin kara faa’iidada guud ee shacabka labada dal. Madaxweyne Salfa Kiir ayaa dhankiisa uga mahadceliyey Madaxweynaha dhambaalka uu u soo diray, wuxuuna sheegay in uu ka shaqeyn doono sidii kor loogu qaadi lahaa xiriirka fog ee labada dal. Labada dhinac ayaa ka wada hadlay sidii kor loogu qaadi lahaa iskaashiga dhaqaalaha, iyadoo diiradda lagu saarayo arrimaha waddooyinka, gudbinta korontada iyo kaabayaasha isgaarsiinta. Waxaa la sheegay in Bangiga Ganacsiga Itoobiya iyo Hay’adaha Maaliyadda ee Koonfurta Suudaan ay iska kaashan doonaan kor u qaadista iskaashiga iyo horumarinta Bangiyada labada dal. #Itoobiya #Wakaalladda Wararka_Itoobiya #Bariga_Afrika
Itoobiya waxay sii wadaysaa xoojinta xidhiidhka gobolka iyo qaaradaha – Wasiir Legesse Tulu (Dr.)
Aug 28, 2025 22
Addis Ababa; Naaf/Nahase 21/2017 (ENA): Itoobiya waxay sii waddaa xoojinta xidhiidhka gobolka iyo qaaradaha, ayuu yidhi Wasiirka Adeegga Isgaadhsiinta dawladda, Legesse Tulu (Dr.). Shirweynaha 15-aad ee Ururka Isgaarsiinta Bariga Afrika oo halku-dhiggiisu yahay “Warbaahinta iyo doorka Isgaarsiinta Is-dhexgalka Afrika” ayaa maanta ka furmay magaalada Addis Ababa. Wasiirka Adeegga Isgaarsiinta dawladda, Legesse Tulu (Dr.), Afrika waxay ku socotaa socdaal dhaqaale, siyaasadeed iyo is-dhexgal bulsho iyadoo loo marayo Ajendaha Midowga Afrika ee 2063, Aagga Ganacsiga Xorta ah ee Qaaradda Afrika iyo hindisayaal kala duwan oo qaaradda ah. Waxa uu sheegay in si loo xaqiijiyo is dhexgalka gobolka iyo qaaradaha in loo baahan yahay in xoogga la saaro xoojinta isku xirka kaabayaasha dhaqaalaha, iskaashiga gobolka iyo isdhaafsiga dhaqameed ee qotoda dheer ee u dhaxeeya dalalka Afrika. Waxa kale oo uu xusay in la xoojiyo hawlaha warbaahinta iyo isgaadhsiinta, isagoo muujiyay doorka muhiimka ah ee ay ku leeyihiin dhisidda sheeko wadaag, muujinta hayb iyo aayaha guud, iyo xaqiijinta Afrika oo barwaaqo ah. Waxa uu sheegay in dawladda Itoobiya ay ka go’an tahay in la muujiyo aqoonsiga guud iyo xoojinta iskaashiga ka dhexeeya dalalka, isla markaana ay hawlo badan u qabanayso arrintaas. Wasiirku waxa uu sheegay in Itoobiya ay ka shaqaynayso xoojinta isku xidhka gobolka iyo qaaradaha, isla markaana ay dardargelinayso isku xidhka gobolka ee ay la leedahay wadamada Bariga Afrika iyada oo loo marayo isku xidhka kaabayaasha dhaqaalaha, xidhiidhka dadwaynaha iyo iskaashiga dhaqaalaha. Wasiirku waxa uu intaa ku daray in Ururka Isgaadhsiinta Bariga Afrika looga baahan yahay in uu kaalin mug leh ka qaato sidii xal loogu heli lahaa dhibaatooyinka ka jira warshadaha iyo warbaahinta. Ku-simaha Guddoomiyaha Jaamacadda Addis Ababa Samuel Kifle (Dr.) ayaa sheegay in doorka warbaahinta iyo isgaarsiinta ay muhiim u tahay xaqiijinta Afrika oo barwaaqo ah. Shirku waxa uu ahaa madal ku haboon warbaahinta iyo isgaadhsiinta aqoonyahanada si ay uga doodaan arrimaha lagu xoojin karo dimuqraadiyada iyo isdhexgalka gobolka iyo sidii xal looga gaari lahaa. Guddoomiyaha Ururka Isgaarsiinta Bariga Afrika, Margaret Juko (Prof.) ayaa sidoo kale sheegtay in warbaahinta iyo isgaarsiinta ay kaalin mug leh ka qaataan qaabeynta doodaha Afrika, kobcinta iskaashiga iyo keenista horumar. Waxa uu sheegay in shirkan uu fursad u siin doono aqoonyahannada inay kaalin mug leh ka qaataan sidii loo abuuri lahaa Afrika barwaaqo ah, iyagoo ka wada hadlaya arrimaha ku saabsan arrimaha gudaha. #Wakaalladda Wararka_Itoobiya #Bariga_Afrika #Itobiya
Heshiis is afgarad ah oo lagu mataanaynayay magaalooyinka Jigjiga iyo Jabuuti ayaa lagu qabtay caasimada Deegaanka Soomaalida ee magaalada Jigjiga
Aug 28, 2025 15
Addis Ababa; Naaf/Nahase 21/2017 (ENA): Heshiis is afgarad ah oo lagu mataanaynayay magaalooyinka Jigjiga iyo Jabuuti ayaa lagu qabtay caasimada Deegaanka Soomaalida ee magaalada Jigjiga. Heshiiskan mataanaynta iyo walaalaynta labada magaalo ee Jigjiga iyo Jabuuti oo ay kasoo qaybgaleen Duqa Maamulka Magaalada Jigjiga Eng. Shaafi Axmed Macalin iyo Duqa Magaalada Jabuuti Mudane Siciid Daa'uud Maxamed ayaa ujeedada kulankan uu ahaa kor uqaadida xidhiidhka ka dhexeeya labadan magaalo ee dhanka ganacsiga iyo is dhexgalka bulshada labada dhinac ku kala nool. Haddaba, munaasabadda lagu kala saxeexday heshiiskan oo ay kasoo qaybgaleen masuuliyiin ka kala socotay magaalooyinka Jigjiga iyo Jabuuti, gudoomiyaha gobolka Faafan Mudane Khadar Axmednuur iyo martisharaf kala duwan ayaa waxaa ahmiyada heshiiskan faahfaahiyay duqa maamulka magaalada Jigjiga Eng. Shaafi Axmed Macalin oo sheegay in fursadaha maalgashi iyo kuwa ganacsiguba ay ufaran yihiin cidii danaynaysa inay ka faa'iidaystaan fursadaha maalgashi ee ka jira Deegaanka Soomaalida. Sidoo kalena Duqa Magaalada Jabuuti Mudane Siciid Daa'uud Maxamed ayaa sheegay in magaalada Jigjiga ay tahay astaanta dhaqanka Soomaalida iyo goobta lagu xaliyo khilaafaadka iyo isku dhacyada bulshada Soomaaliyeed. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Arrimaha Bulshada
9 qof ayaa ku dhintay dhul-go' ka dhacday degmada Raaba ee gobolka Gedhiyo
Aug 28, 2025 14
Addis Ababa; Naaf/Nahase 22/2017 (ENA): Taliska Booliska ee Gobolka Gedhiyo ayaa sheegay in 9 qof ay ku dhinteen dhul go’ ka dhacay qabalayaasha Jaraka iyo Haro oo ka tirsan degmada Raabe ee gobolka Gedhiyo, kaddib roobab xooggan oo shalay abaaro 5-tii galabnimo ka da’ay. Taliyaha Bilayska ee Gobolka Gedhiyo, Biru Marqos ayaa EBC u sheegay in Roobab mahiigaan ah oo baraf ku darsaday shalay fiidkii ayaa sababay shilkan. 9-ka qof ee ku dhintay isbuurashada ayaa 6 ka mid ah ay ahaayeen rag halka 3-da kalena ay ahaayeen dumar. Sidoo kale uu sheegay in ay shacabka ku nool gobolkaas ay ka digtoonaadaan shilalkan oo kale maadaama gobolkaas uu yahay mid u nugul dhul go’a. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Midowga Afrika waxaa ka go’an inuu sii xoojiyo doorka ay haweenku ku leeyihiin nabadda iyo xasiloonida qaaradda – Maxamuud Cali Yuusuf
Aug 28, 2025 15
Addis Ababa; Naaf/Nahase 22/2017 (ENA): Guddoomiyaha Komishinka Midowga Afrika, Maxamuud Cali Yuusuf ayaa sheegay in Midowga Afrika waxaa ka go’an inuu sii xoojiyo doorka haweenka ee nabadeynta iyo xasiloonida qaaradda. Guddoomiyaha ayaa wadahadalkii ugu horreeyay ee istaraatijiyad ah la yeeshay ergayga gaarka ah ee Midowga Haweenka, Nabadda iyo Amniga, Danjire Liberata Mulamula oo dhawaan loo soo magacaabay. Guddoomiyaha ayaa xusay in doorka haweenka ee nabadda iyo xasilloonida ay tahay. Waxa kale uu tilmaamay in xilka Danjire Liberata wuxuu la jaan qaadayaa yoolalka mustaqbalka fog sida Ajendaha 2036 iyo Nabadda iyo Amniga Midowga Afrika (APSA), waxayna ujeedadeedu tahay in lagu dhex daro codadka haweenka iyo aragtida jinsiga ee wada xaajoodka iyo geeddi-socodka nabadda ee uu hoggaamiyo Midowga. Guddoomiyuhu wuxuu carrabka ku adkeeyay baahida loo qabo maalgelin joogto ah oo loo sameeyo hindisayaasha ay haweenku hormuudka ka yihiin, waxuuna u xaqiijiyay Midowga Afrika inay si buuxda u taageerayaan mashaariicda kala duwan ee arrintan ku saabsan. Waxaa uu sheegay in Midowga Afrika uu ku dadaali doono sidii kor loogu qaadi lahaa doorka haweenka ee nabadeynta. Ergeyga Gaarka ah ee Midowga Afrika u qaabilsan Haweenka, Danjire Liberata Mulamula, ayaa sheegtay in sanadka ugu horreeya ee ay xafiiska joogto, ay diiradda saari doonto u doodista xuquuqda haweenka, horumarinta hoggaanka siyaasadda haweenka iyo ka mira dhalinta natiijooyin wax ku ool ah oo jinsiga ah. Dooddu waxay muujisay sida ay uga go'an tahay Midowga Afrika inay ka go'an tahay inay u beddelaan ballanqaadyada qaaradda iyo dalalka xubnaha ka ah natiijooyin la taaban karo iyo kor u qaadista doorka haweenka iyo gabdhaha ee nabadda iyo nabad-gelyada qaaradda, sida lagu sheegay xog uu helay Midowga Afrika. #Wakaalladda Wararka_Itoobiya #Itoobiya
Ma jiro hay’ad loo fasaxay sharci ahaan inay qabato ballanta baasaboorka" – Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyaddaha
Aug 28, 2025 14
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 21/2017 (ENA): Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyaddaha ayaa sheegtay in muwaadiniintu marka ay rabaan baasaboorka cusub, cusboonaysiintiisa, ama beddelka baasaboorka lumay, ay tahay inay is diiwaangeliyaan iyaga qudhooda onlayn si ay ballan u qabtaan. Sida uu sheegay Ku-xigeenka Agaasimaha Guud ee Hay’adda, Biqilaa Masgabuu. Biqilaa ayaa xusay in aanay jirin cid sharci loo siiyay wakiilnimo oo ballan baasaboorka ku qaban karta, sidaas darteed muwaadiniinta wuxuu ugu baaqay inaysan u bixin kharashyo dheeraad ah ama dhibaatayn ka imaan karta dad sheegta adeeg, balse ay is diiwaangeliyaan onlayn iyaga qudhooda. Waxaa uu intaas ku daray in sanadkii 2017 in ka badan 1.4 milyan oo muwaadiniin ah ay heleen baasaboorka. Waxa kale oo uu sheegay in sanad-miisaaniyadeedkan socda qorshuhu yahay in 4 milyan oo muwaadiniin ah la siiyo baasaboorka. Sidoo kale, sanadkii la soo gabagabeeyay, waxaa laga helay in ka badan 34 bilyan oo Birr dakhliga ka soo xarooday ajaaniib u yimid Itoobiya shaqo awgeed, ka qaybgalayaasha shirarka caalamiga ah, dalxiis iyo adeegyada baasaboorka. Hay’adda Socdaalka iyo Jinsiyaddaha ayaa sheegtay in tirada xarumaha adeeg bixinta ay ka kordheen 12 ilaa 28 si loola qabsado kororka dadka adeegsanaya. Itoobiya oo baasaboorka hadda jira isticmaalaysay in ka badan 20 sano, waxaa dhawaan lagu beddeli doono baasaboorka elektaroonigga ah. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Siyaasadda iyo Istaraatiijiyadda Ganacsiga waxay abuuraan awood lagu xaqiijinayo horumar laba-geesood ah— Muferixaat Kaamil
Aug 26, 2025 65
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 20/2017 (ENA): Wasiirka Shaqada iyo Xirfadaha, Muferixaat Kaamil, ayaa sheegtay in siyaasadda iyo istaraatiijiyadda ganacsiga ay abuuraan awood lagu xaqiijinayo horumar laba-geesood ah iyada oo la isku darayo aqoon iyo awood. Shirka ku saabsan siyaasadda iyo istaraatiijiyadda ganacsiga oo ku saleysan dukumeenti faahfaahsan ayaa lagu qabtay Addis Ababa, kaasoo ujeedkiisu yahay inuu noqdo madal latalin oo ay ka qayb qaataan daneeyayaasha. Shirka waxaa ka qaybgalaya wakiillo ka socota shacabka, xubno ka tirsan guddiyada joogtada ah ee baarlamaanka, mas’uuliyiinta xafiisyada deegaannada, iyo daneeyayaasha kale ee muhiimka ah. Muferixaat Kaamil,, ayaa xustay in kor u qaadida dhaqanka hal-abuurka, horumarinta dhaqanka ganacsiga, iyo nidaamyada la xiriira ay u baahan yihiin hagitaan siyaasadeed si loo gaaro heer sare. Dukumeentiga siyaasadda iyo istaraatiijiyadda ganacsiga ayaa lagu diyaariyey cilmi-baaris, waxaana loogu talagalay in lagu ballaariyo xuduudaha waaxda ganacsiga. Waxaa la sheegay in Itoobiya ay leedahay awood iyo aqoon ay ku taageerto horumarinta laba-geesoodka ah, iyadoo la isku darayo qaybaha kala duwan ee bulshada, taasoo muhiim u ah horumarinta maskaxda ganacsiga. Dowladdu waxay ka shaqeyneysaa sidii loo abuuri lahaa nidaam wanaagsan oo taageera aqoonta bulshada iyo ka-qaybgalka qaybaha gaarka ah, si loo xaqiijiyo horumar ballaaran. Ugu dambayntii, waxaa sidoo kale la xusay in Machadka Horumarinta Ganacsiga uu door muhiim ah ka ciyaaro fulinta himilooyinka dalka ee ku aaddan horumarinta laba-geesoodka ah, isagoo taageeraya horumarinta xirfadaha iyo fikradaha ganacsiga. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Dhaqaalaha
Mashruuca Dhismaha Warshadda Bacriminta ayaa Dedejin doona Kobaca Dhaqaalaha Itoobiya – Axmed Shide
Aug 28, 2025 16
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Wasiirka Maaliyadda Itoobiya, Axmed Shide, ayaa sheegay in mashruuca dhismaha warshadda bacriminta uu door muhiim ah ka ciyaari doono dardargelinta kobaca dhaqaalaha dalka. Mashruucan, oo ay iska kaashanayaan Ethiopia Investment Holding iyo Dangote Group, ayaa waxaa heshiiskiisa dhismaha lagu kala saxiixday goob uu ka qaybgalay Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr). Qiimaha lagu dhisayo warshaddan ayaa gaaraya 2.5 bilyan oo doolar. Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr) ayaa farriin uu ku baahiyey baraha bulshada ku sheegay in mashruucan cusub uu yahay tallaabo weyn oo loo qaaday dhanka sugnaanta cuntada iyo isbeddelka beeraha, isla markaana uu farxad u yahay dhammaan shacabka Itoobiya. Wasiirka Maaliyadda Axmed Shide ayaa xusay in heshiiskan dhismaha uu si weyn u taageeri doono horumarinta beeraha, iyadoo Itoobiya ay iska yareyn doonto bacriminta ay lacag badan ku soo dhoofsato dibedda, taas oo badbaadin doonta lacagta qalaad. Sidoo kale wuxuu sheegay in mashruucan uu taageeri doono horumarinta beeraha, warshadaha iyo khayraadka macdanta, isla markaana uu door mug leh ku yeelan doono kobcinta dhaqaalaha. Warshaddan ayaa sidoo kale abuuraysa shaqooyin badan, waxayna horumar ku soo kordhin doontaa deegaanka ay ka dhismi doonto, sida uu wasiirku tilmaamay. Wasiirka Maaliyadda ayaa sheegay in heshiiskan uu yahay guul cusub oo ay shacabka Itoobiya ugu diyaar garoobayaan sannadka cusub, isagoo ku tilmaamay bishaaro weyn. Wuxuu intaas ku daray in sida Wabiga Niilka laga dhisay Biyo-xireenka Itoobiya (GERD) oo dhowaan la filayo in la la xadhigjaro, warshaddan bacrimintuna loo aqoonsan doono hiddo-wadareedkii horumarka labaad ee Itoobiya. Warshaddan cusub ayaa ka dhigi doonta Itoobiya xarun muhiim ah oo gobolka u ah soo saarista iyo qeybinta bacriminta. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Warshadda Soo Saarista Bacriminta Dhirta ayaa lagu dhammaystiri doonaa 40 Bilood Gudahood – Dr. Brook Taye
Aug 28, 2025 18
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Agaasimaha Guud ee Ethiopia Investment Holding, Dr. Brook Taye, ayaa sheegay in warshadda bacriminta dhirta ee lagu dhisayo iskaashiga Ethiopia Investment Holding iyo Dangote Group lagu qorsheeyay in lagu dhammaystiro muddo 40 bilood gudahood ah. Mashruucan oo ku kacaya 2.5 bilyan oo doolar ayaa ah warshad soo saari doonta saddex milyan oo tan oo urea ah sanadkii, taas oo wax weyn ku kordhin doonta wax-soo-saarka beeraha dalka. Dr. Brook Taye ayaa sharaxay in Ethiopia Investment Holding uu leeyahay 40% saamiga mashruuca, halka Dangote Group uu leeyahay 60%. Waxa uu intaas ku daray in mashruuca la adeegsan doono khayraadka dabiiciga ah ee Itoobiya, iyadoo la dhisi doono dhuun gaas dabiici ah oo dhererkeedu yahay 109 km, kaas oo ka iman doona keydka Kalub iyo Hilala laguna gaarsiin doono magaalada Goday ee gobolka Soomaalida halkaas oo warshaddu laga dhisi doono. Waxaa kale oo uu xusay in Dangote Group uu hore ugu lahaa khibrad dhismaha warshado waaweyn, isla markaana mashruucan si buuxda loogu qorsheeyay in lagu dhammeeyo 40 bilood gudahood. Bacriminta waxa ugu muhiimsan ee lagu farsameeyo waa gaaska dabiiciga ah. Sida uu sheegay Dr. Brook Taye, gaaskan dabiiciga ah waxaa laga soo saari doonaa Kalub iyo Hilala, waxaana dhuunta gaaska ah ee la dhisayo ay gaadhi doontaa Goday, halkaas oo warshadda bacrimintu laga dhisi doono. Waxa kale oo uu sheegay in gaaska dabiiciga ah lagu adeegsan karo wax-soo-saar kale, sidaa darteed waxaa qorshuhu yahay in Goday laga hirgeliyo warshadaha petrochemical ee Itoobiya si loo ballaariyo isticmaalka gaaska dabiiciga ah iyo warshadaha la xiriira. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Warshad soo saarta saddex milyan oo tan oo Bacriminta Dhirta ah sanadkiiba ayaa si dhakhso ah Itoobiya looga dhisi doonaa – Aliko Dangote
Aug 28, 2025 17
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 22/2017 (ENA): Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya, Abiy Axmed (Dr.), ayaa maanta ku dhawaaqay in la saxiixay heshiis saamiley ah oo dhexmaray Ethiopia Investment Holding iyo Dangote Group si loo dhiso xarun weyn oo soo saarta bacriminta dhirta. Guddoomiyaha iyo Maamulaha Guud ee Dangote Group, Aliko Dangote, ayaa sharaxaad ka bixiyey mashruuca, isagoo xusay in Itoobiya ay weli ku tiirsan tahay soo dejinta bacriminta dalka dibaddiisa, balse heshiiskan uu dhabbaha u xaarayo in Itoobiya noqoto mid ka mid ah soo saarayaasha ugu horreeya caalamka ee bacriminta. Warshaddan cusub oo leh awoodda wax-soo-saar ee saddex milyan oo tan sanadkiiba ayaa la dhisi doonaa iyadoo la hubinayo tayada iyo jadwalka dhismaha, waxaana la sheegay inay door muhiim ah ka ciyaari doonto horumarinta wax-soo-saarka beeraha, taasoo qayb weyn ka ah socdaalka Itoobiya ee horumar iyo barwaaqo. Mashruucan ayaa suurtagelin doona in Itoobiya aysan kaliya daboolin baahideeda bacriminta, balse sidoo kale ay u dhoofiso dalal kale, taasoo kor u qaadaysa danaha dhaqaalaha qaranka. Aliko Dangote ayaa xusay in Itoobiya hore uga qayb gashay maalgashiga warshadaha sibidhka, halka hadda ay sidoo kale ku darto warshadaha bacriminta si ay uga faa’iidaysato baahida gudaha iyo fursadaha ganacsi ee caalamiga ah. Waxa uu intaas ku daray in mashruucani uu la mid noqon doono awoodda wax-soo-saar ee Nigeria, oo ah dalka ugu weyn ee soo saara bacriminta Afrika. Mashruucan weyn ayaa lagu qiimeeyay 2.5 bilyan oo doolar, waxaana loo arkaa mid ka tarjumaya hogaaminta iyo aragtida Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed oo loo tilmaamay hoggaamiye aragti fog leh. Ra’iisul Wasaaruhu, oo qoraal ku baahiyay bartiisa bulshada, ayaa sheegay in heshiiskan uu Itoobiya u yahay tallaabo kale oo muhiim ah oo loo qaaday dhinaca isku filnaanta cuntada iyo isbeddelka dhanka beeraha, isagoo shacabka ku hambalyeeyay guushan. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Itoobiya ayaa shaacisay mashruuc ay ku soo saari doonto sannadkii ilaa 3 milyan tan oo bacriminta ciidda ah
Aug 28, 2025 20
Addis Ababa; Naaf/Nahase 22/2017 (ENA): Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr.) ayaa xariga ka jaray mashruuc lagu soo saari doono sannadkii ilaa 3 milyan oo tan oo bacriminta ciidda. Ra’iisul Wasaaruhu waxa uu bartiisa xidhiidhka bulshada ku yidhi; Waxaan heshiis maalgashi saamilayda ah kala saxeexnay dhismaha warshadda bacriminta ciidda ah oo u dhexeeya "Ethiopian Investment Holdings" iyo Shirkadda Dangote Industries Company. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Muuqaalo
.jpg)
Sayniska Iyo Teknoloojiyada
Itoobiya oo ku muujisay kartideeda tartanka xirfadaha ee Shiinaha– Muferixaat Kaamil
Aug 26, 2025 57
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 20/2017 (ENA): Wasiirka Shaqada iyo Xirfadaha, Muferixaat Kaamil, ayaa sheegay in tartankii xirfadaha ee ka dhacay Shiinaha uu ahaa fursad ay Itoobiya ku muujisay kartideeda iyo awooddeeda xirfadeed ee dhanka shaqada. Waxay tilmaamtay in dhalinyarada Itoobiya ee ka qayb galay tartanka ay caddeeyeen in dalku uu ka shaqaynayo horumarinta xirfadaha, isla markaana ay caalamka tusayaan heerka xirfadeed ee ay gaareen. Wasiiraddu waxay xustay in dhalinyarada guuleystay ay si diirran u soo dhoweeyeen, iyadoo ay ka qeyb qaateen tartanka xirfadaha ee Shiinaha. Tartankan, oo ay ka qeyb galeen in ka badan 300 ka socda dalalka BRICS, waxaa Itoobiya ka soo baxay dhalinyaro ku guuleystay biladaha dahabka, maarta, iyo naxaasta. Waxaa tusaale u ah tartankii 11-aad ee ka dhacay Guangshou, Shiinaha, halkaas oo dhalinyarada Itoobiya ay kala heleen: bilad dahab ah oo uu ku guuleystay Abeneser, bilad maarta ah oo uu ku guuleystay Tekeste, iyo bilad naxaas ah oo ay heshay Nebiha. Muferixaat Kamil waxay intaas ku dartay in Dowladda Itoobiya ay si xooggan uga shaqaynayso horumarinta xirfadaha, isla markaana guulaha dhalinyarada ee caalamiga ah ay fursad u yihiin in dalka lagu soo bandhigo xirfadaha iyo kartida dhalinyarada. Ugu dambayntii, waxay sidoo kale xustay in dhalinyarada kale haddii ay sii wadaan horumarinta xirfadahooda iyo iskaashiga hay’adaha, ay keeni doonaan natiijooyin ka wanaagsan mustaqbalka. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Qaab-dhismeedka casriga ah ee EBC iyo habka qaabaysan ee warbaahinta ayaa furtay cutub cusub oo ilaalinaya danaha qaran isla markaana fursad siinaya warbaahinta kale— Dr. Legesse Tulu
Aug 16, 2025 161
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 7/2017 (ENA): Wasiirka Adeegga Xidhiishka Dawladda iyo Guddoomiyaha Guddiga EBC, Dr. Legesse Tulu, ayaa tilmaamay in xilligan ay xogtu si weyn ugu dhex socoto nolol maalmeedka dadka, EBC-na ay xogta ku gaarsiinayso si loo heli karo qaabab kala duwan oo soo bandhigaya dhammaan noocyada macluumaadka, taas oo albaab u fureysa cutub cusub oo warbaahinta Itoobiya ah. Isagoo ka hadlayay xilligan ay warbaahinta bulshada macluumaadka caalamka ku wadaagaan ilbiriqsiyo gudahood, wasiirku wuxuu xusay in ay jiraan dad badan oo faafinaya warar marin-habaabin ah. Wuxuu ku adkeeyay in horumarinta nidaam dijitaal ah oo ay EBC ku gudbiso nidaam dhisaya sumcadda dalka, mideynaya shacabka, isla markaana ilaalinaya danaha qaranka ay tahay guul muhiim ah. Sidoo kale wuxuu sheegay in warbaahinta Itoobiya looga baahan yahay in ay ka hortagaan wararka been abuurka ah, muujiyaan horumarka dalka, isla markaana soo saaraan maaddooyin leh dhadhan Itoobiyaanimo. Arrintan awgeed, wasiirku wuxuu sheegay in EBC ay bilowday safar ay ku adeegsanayso in ka badan 10 il-xogeed iyo in ka badan 25 nidaam oo casri ah si loo gaaro bulshada, taas oo ah horumar muuqda. Ugu dambeyn, wuxuu mahadnaq u jeediyay dhammaan daneeyayaasha ka qayb qaatay dadaallada lagu gelayo cutubka cusub ee casri ah ee EBC. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Itoobiya ayaa sheegtay inay xoogga saarayso ka faa’iidaysiga awooddeeda ballaaran ee tamarta, oo ay ku jirto tan qorraxda, Inj. Suldaan Wali (PhD)
Aug 16, 2025 157
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 7/2017 (ENA): Wasaaradda Biyaha iyo Tamarta iyo Ururka Caalamiga ah ee Iskaashiga Tamarta Qorraxda ayaa kala saxiixday heshiis bilow ah oo ku saabsan dhismaha mashaariicda tiknoolojiyadda tamarta qorraxda. Heshiiskan laba geesoodka ah ayaa lagu sheegay inuu qayb ka yahay fulinta mashaariicda caalamiga ah ee horumarinta tamarta qorraxda, gaar ahaan dhismaha xarumaha koronto-dhalinta, horumarinta adeegyada waraabka iyo biyaha la cabbo, iyo soo saarista fursado iskaashi oo dhinaca maalgelinta iyo tiknoolojiyadda ah. Wasiiru Dowle Suldaan Wali ayaa xusay in bixinta tamar la isku halayn karo, waarta, oo caddaalad ah ay muhiim u tahay horumarka iyo barwaaqada dalka. Wuxuu carrabka ku adkeeyay in Itoobiya ay si dhab ah uga shaqaynayso in si buuxda loo isticmaalo awoodaha kala duwan ee tamarta, gaar ahaan tan qorraxda. Wuxuu tilmaamay in tamarta qorraxdu door weyn ka ciyaari doonto horumarka dalka, isla markaana uu socda iskaashi lala leeyahay Ururka Caalamiga ah ee Iskaashiga Tamarta Qorraxda iyo bahwadaagta horumarinta caalamiga ah. Ururka Caalamiga ah ee Iskaashiga Tamarta Qorraxda ayaa sheegay inuu taageero siinayo dalal badan oo ay ku jirto Itoobiya si ay u gaaraan yoolalka horumarinta waarta. Taageeradaas waxay ku jirtaa bixinta tiknoolojiyad tamarta qorraxda, dhismaha awoodaha hay’adaha, iyo abuurista jawi sharci oo ku habboon fidinta tamarta dib loo cusboonaysiin karo. Sidoo kale, waxaa lagu sheegay in ururku ka taageerayo Itoobiya fidinta shabakadda korontada la gaarsiiyo tuulooyinka, horumarinta tiknoolojiyadda iyo awoodaha hay’adaha, iyo bixinta taageero dhinaca waxbarashada iyo tababarka ah. Agaasimaha Guud ee Ururka Caalamiga ah ee Iskaashiga Tamarta Qorraxda, Sh. Ashish Khanna, ayaa sheegay in Itoobiya ay ku jirto waddo guul leh oo lagu ballaarinayo iskaashiga caalamiga ah ee dhinaca tamarta dib loo cusboonaysiin karo, taas oo ka caawinaysa inay sii waddo horumarkeeda. Ururka ayaa sidoo kale xaqiijiyay inuu taageeri doono dadaallada Itoobiya ee lagu ballaarinayo ka faa’iidaysiga tamarta qorraxda, isagoo ka caawin doona dhinacyo kala duwan. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Tababarka Maareynta Amniga Shabakadda Internet-ka ayaa inaga caawinaya inaan kordhisano aqoonteena tignoolajiyada - ka qeyb galayaasha
Aug 9, 2025 219
Addis Ababa; Naaf/Nahase 2/2017 (ENA): Ka qeyb galayaasha Tababarka ayaa sheegay in Tababarka ay bixinayaan Maamulka Amniga Shabakadda internet-ka uu ka caawiyay in ay kor u qaadaan Aqoontooda dhanka Tignoolajiyada. Maamulka Amniga Shabakadda Internet-ka ayaa dhalinyarada xirfadda leh u tababaray qeybta tignoolajiyada iyadoo la aasaasay Xarunta Horumarinta Tayada Internetka muddo sanado ah. ENA oo waraysatay ardaydii hore ee tababarka ku dhameystay xarunta tababar ku saabsan ilaalinta internetka oo wareegyo kala duwan ay ku qaadanayeen, waxaana ay weydiisay heerka ay hadda marayaan. Cusman Belay, oo ah aasaasaha iyo maamulaha tignoolajiyada Welaga, ayaa sheegay in uu ku biiray barnaamijka Xagaaga ee Cyber Talent Camp xagaagii 2013 T.I. Waxa uu sheegay in tan iyo yaraantiisii uu jacayl weyn iyo xiise u qabay tignoolajiyada diyaaradaha aan duuliyaha lahayn; laakiin ma uu lahayn aqoon uu ku garto rabitaankiisa. Waxa uu sheegay in xiligan uu bixinayo diyaarado ganacsi oo buuxiya shuruucda iyo shuruudaha duulimaadyada isagoo kaashanaya aqoontii uu ka helay xarunta. Sharon Eshetu, oo tababar ka qaadatay wareegii saddexaad ee barnaamijka Xagaaga ee Cyber Talent, ayaa sheegtay in xaruntu ay siisay tababaro aragtiyeed iyo mid wax ku ool ah oo ku saabsan amniga internetka. Waxay sheegtay in barnaamijkani uu u oggolaaday inay horumariso xiisaha ay u qabto tignoolajiyada. Mikaa'el Gebrehiwot, oo ah aasaasaha Delta General Business Group, ayaa sheegay in ku biirista xarunta ay u ogolaatay inuu isu geeyo xirfadihiisa kala duwan si uu u bilaabo shirkadiisa. Waxa uu sheegay in aqoonta uu ka kororsaday xaruntan ay ka qayb qaadatay dadaalka loogu jiro sidii warshaduhu u noqon lahaayeen kuwo casri ah oo ammaan ah. Barnaamijka Xagaaga ee Afraad ee Cyber Talent ayaa bilaabmay Afagaal/Hamle 25, 2017 T.i. #Wakaalladda_ Wararka_Itoobiya #Itoobiya #Itoobiya
Ciyaaraha
Gudhaaf Sagaaye ayaa ku guuleysatay tartanka 1,500 mitir ee haweenka ee lagu qabtay Liiga Dheemanka ee Silesiya dalka Poland.
Aug 16, 2025 160
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 10/2017 (ENA): Oroedyahannada ayaa ku guuleysatay iyadoo diiwaangelisay waqtigii shanaad ee ugu dheereeyay abid, kadib markii ay ka hor martay orodyahnada reer Kenya Beatrise Jebet oo ay si buuxda uga adkaatay. Gudhaaf ayaa tartanka ku dhammeysay 3 daqiiqo, 50 ilbiriqsi iyo 62 mikro-sekonds, waxaana waqtigaasi loo diiwaangeliyey inuu yahay kii 5aad ee ugu dheereeya ee taariikhda Liiga dheemanka. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Itoobiya oo ka qaybgaleysa shan ciyaar oo kala dambays ah oo muhiim ah— Tartanka Kubadda Cagta ee Dhallinyarada Afrika
Jul 19, 2025 335
Addis Ababa, Afagaal/Hamle 12/2017 (ENA): Tartanka 3aad ee orodada ciyaartooyda ka yar da’da 18 iyo 20 sano ee Afrika oo ka socda magaalada Abakha ee dalka Nayjeeriya ayaa maanta galay maalintiisii afraad. Jadwalka tartanka maanta, orodyahanada Itoobiya ayaa ka qeybgalaya shan tartan oo kama dambeys ah. 12:00 duhurnimo: Natchok Choll ayaa u matalaysa Itoobiya tartanka gabdhaha orodka 3,000m ee da'doodu ka yar tahay 20 sano. 12:15 duhurnimo: Warkaanahe Aynalem ayaa ordaya orodka 3,000m ee wiilasha da'doodu ka yar tahay 20 sano. 3:20 galabnimo: Tartanka 5,000m ee wiilasha ka yar 20 sano ayaa la qabanayaa, waxaana Itoobiya u metelaya Nibret Kinde iyo Getahun Belaajew. 3:45 galabnimo: Tartanka gabdhaha Medley Relay ee da’doodu ka yar tahay 18 sano, waxaa Itoobiya u ordaya Senbone Tesfa, Genet Ayele, Banjalem Biks, iyo Bontu Dani'eel. 4:05 galabnimo: Tartanka 4x100m ee gabdhaha ka yar 20 sano, waxaa Itoobiya u matalaya Selamawit Kokeb, Dhamitu Sheferahu, Ajajiba Aliye, iyo Ti’igist Bantiyideru. Ilaa hadda, xulka Itoobiya wuxuu ku guuleystay 7 billadood oo kala ah 3 billadood oo qallin ah iyo 4 billadood oo naxaas ah, sida ay sheegtay Xiriirka Orodada Itoobiya. Tartankan ciyaaraha fudud ee 3aad ee ciyaartooyda ka yar 18 iyo 20 sano ee Afrika ayaa lagu wadaa inuu si rasmi ah u soo gebageboobo berri. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Orodiyahanka Solomon Barega Ayaa Ku Guuleystay Tartanka 10-KM ee Manjester
May 19, 2025 703
Addis Ababa, Miicaad/Ginbood 10, 2017 (ENA) – Orodiyahanka Itoobiyaanka ah ee Solomon Barega ayaa ku guuleystay tartanka ragga ee 10-kiloo mitir ee lagu qabtay magaalada Manchester. Solomon Barega ayaa kaalinta koowaad galay isagoo tartanka ku dhammaystay waqti dhan 27 daqiiqo iyo 49 ilbiriqsi. Orodiyahanka kale oo Itoobiyaanka ah, ee Mosinet Geremew, ayaa galay kaalinta afraad isagoo ku dhameeyay 28 daqiiqo iyo 21 ilbiriqsi, sida ay sheegtayso xogta laga helayo Xiriirka orodka Itoobiya. #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya#ENA
Tigist Assefa ayaa heshay Buugga Diwaanka Dhacdooyinka Cajiibka ah ee Caalamiga ah
Apr 28, 2025 854
Addis Ababa, Duugato/ Miyaasiya 20/2017 (ENA): Orodyahannad Tigist Assefa, oo jebisay rikoodhka tartanka Marathon-ka London, ayaa heshay aqoonsi rasmi ah oo uga yimid Buugga Diwaanka Dhacdooyinka Cajiibka ah ee Caalamiga ah (World Guinness Book of Records). Tigist ayaa dhigtay rikoodh cusub iyadoo ku orodday 2 saacadood, 15 daqiiqo iyo 50 ilbiriqsi tartanka Marathon-ka ee ay haweenka oo keliya ka qayb galeen, iyadoo aysan jirin rag tartanka ka qayb qaadanayay.
Ilaalinta Deegaanka
Shirkan ayaa ah mid ay Itoobiya khibradeeda ku aaddan ilaalinta kheyraadka dabiiciga ah iyo barnaamijyada raadka cagaaran kula wadaagi doonto dalalka kale
Aug 28, 2025 15
Addis Ababa; Naaf/Nahase 21/2017 (ENA): Shirweynihii labaad ee Cimilada Afrika ayaa noqon doona shir ay itoobiya kula wadaagi doonto khibradeeda ku aaddan ilaalinta kheyraadka dabiiciga ah iyo barnaamijyada raadka cagaaran ee ay Itoobiya fulinayso si ay ula dagaallanto isbeddelka cimilada. Itoobiya ayaa martigelin doonta shirkii labaad ee cimilada Afrika laga bilaabo Baagume 3 ilaa 5, 2017 T.I. Mudane Fanose Mekonen, oo ah madaxa fulinta ee horumarinta khayraadka dabiiciga ah, ilaalinta iyo ka faa'iidaysiga ee Wasaaradda Beeraha iyo Xoghayaha Guddiga Farsamada Qaranka ee Barnaamijka raadka Cagaaran, ayaa sheegay in Itoobiya ay wadaa hawlo badan oo lagula dagaalamayo isbedelka cimilada. Dhanka ilaalinta kheyraadka dabiiciga ah ayuu sheegay in in ka badan 33 milyan oo hektar lagu soo celiyay howlo lagu badbaadinayo carrada iyo biyaha iyadoo la isku xirayo bulshada. Waxa uu tilmaamay in Barnaamijka raadka Cagaaran uu hoos u dhigay nabaad-guurka ciidda, islamarkaana uu kordhay wax-soo-saarka. Mansur Dessie, oo ah Agaasimaha Fulinta ee Ilaalinta Deegaanka iyo Isbeddelka Cimilada iyo Iskaashiga Istiraatiijiyadeed ee Wasaaradda Qorshaynta iyo Horumarinta, ayaa sheegay in la dhaqan gelinayo siyaasado iyo istaraatiijiyad lagula tacaalayo isbeddelka cimilada. Waxa uu sheegay in Raadka Cagaaran, Tamarta la cusboonaysiin karo, Gaadiidka iyo qaybaha kale ee horumarinta cagaaran ay keeneen natiijooyin la taaban karo oo lagu dhisayo dhaqaale u adkaysta cimilada. Masuuliyiintan ayaa intaa ku daray in shaqada ay Itoobiya ka waddo Raadka Cagaaran ay xoojinayso iskaashiga horumarineed ee ay la leedahay wadamada jaarka ah. #Wakaalladda Wararka_Itoobiya #Itoobiya
Kulamada la qaban doono ayaa qaabeynaya ajendaha shirka weyn
Aug 26, 2025 53
Shirkii labaad ee Cimilada Afrika ayaa lagu qaban doonaa Addis Ababa 3-da ilaa 5-ta Naaf/Nahase 2017 iyadoo halkudhiggiisu yahay "Dedejinta Xalka Isbeddelka Cimilada iyo Maalgelinta Horumarka Afrika". Shirkan ayaa ah dhacdo muhiim u ah Afrika, taasoo sii kordheysa u nugul isbedelka cimilada. Kulamada ka hor shirka, kuwaas oo diyaarin doona gogol-xaarka munaasabadda weyn ee qaaradda, waxa la qaban doonaa 30ka Naaf/Nahase ilaa 2-da Naaf/Nahase 2017. Wada-hadalladan ayaa kulmi doona dowlado, ururrada bulshada rayidka ah, dhallinyarada, haweenka, bah-wadaagta horumarka iyo jilayaasha ganacsiga gaarka loo leeyahay. Tani waxay noqon doontaa gogol wada tashi loo dhan yahay. Wadahadaladu waxay diiradda saari doonaan sidii la isugu dari lahaa xalalka maxalliga ah iyo xeeladaha cimilada qaaradda. Kulamadan ayaa diiradda lagu saari doonaa xalalka bulshada ku saleysan, horumarinta ajande Afrikaan ah oo mideysan, iyo in la sameeyo ballanqaadyo xooggan oo ku aaddan maaliyadda cimilada, la qabsiga iyo horumar waara, sida uu sheegay Midowga Afrika. Shirka ka hor waxa la qaban doonaa iyadoo lala kaashanayo Todobaadka Cimilada Afrika (CW2) laga bilaabo Naaf/Nahase 26 ilaa Kooxdin/Maskaram 1, 2017.
Shirka Raadka Cagaaran ee Itoobiya-Pakistan ayaa ka dhacay Magaalada Lahore
Aug 22, 2025 93
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 16/2017 (ENA): Madasha wada-hadalka ee Itoobiya iyo Pakistan ee la xiriirta la dagaalanka isbeddelka cimilada ayaa ka dhacay magaalada Lahore. Wada-hadalkaas, sida uu sheegay Danjire Jamal Bakar (Dr.), ayaa lagaga hadlay in loo baahan yahay in bulshada la wacyigeliyo si loo yareeyo saameynta xun ee isbeddelka cimilada. Itoobiya ayaa soo bandhigtay qorshaha ay u dejisay shirka raadka cagaaran, taas oo ka mid tahay ilaalinta nidaamka deegaanka, sugidda ammaanka cuntada, ka hortagga xaalufka dhulka, yareynta saboolnimada, iyo abuurista fursado shaqo. Pakistan ayaa qiratay in ay ka mid tahay dalalka ugu daran ee la kulma dhibaatooyinka isbeddelka cimilada, isla markaana ay ka faa’iidaysan karto khibradda Itoobiya si loo xakameeyo culayska isbeddelka cimilada. Wasiirka Guud ee Bunjaab, Maryam Nawaas Shariif, ayaa ammaantay dadaalka Itoobiya, waxayna xaqiijisay rabitaanka Pakistan ee ah in ay si dhow ula shaqeyso Itoobiya. Inta lagu guda jiray wada-hadalka ku saabsan dhaqdhaqaaqa raadka cagaaran, khubarada iyo jiheeyayaasha siyaasad ayaa soo bandhigay farsamooyin cusub, qaabab siyaasadeed, iyo qaabab bulshada looga qaybgeliyo si loo xaqiijiyo horumar waara. Sida ku cad war-saxaafadeedka safaaradda, madashan waxay sidoo kale kor u qaadday xiriirka istiraatiijiga ah ee u dhexeeya Itoobiya iyo Pakistan, iyada oo lagu gaaray heshiisyo dhowr ah oo lagu xoojinayo iskaashiga labada dal. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Kulanku wuxuu taageero siin doonaa dadaallada looga hortagayo isbeddelka cimilada
Aug 21, 2025 99
Addis Ababa, Naaf/Nahaase 15/2017 (ENA): Waxaa la shaaciyey in Itoobiya ay dhammaysay diyaar garowgii ay ku soo dhoweyn lahayd martida ka qeyb galaysa shirweynaha labaad ee Afrika ee Isbeddelka Cimilada, kaas oo ay martigelinayso. Sida ay ku sheegtay xogta uu baahiyey Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha, shirku wuxuu ka dhici doonaa Addis Ababa intii u dhexeysay Baagume 3 ilaa 5, iyadoo lagu xusay in uu leeyahay ujeeddooyin kala duwan. Mid ka mid ah ujeeddooyinka shirka ayaa lagu sheegay in uu yahay in la abuuro iskaashi muhiim ah oo taageera mashaariicda horumarinta cagaaran ee Afrika. Sidoo kale, shirku wuxuu gacan ka geysan doonaa dhismaha awoodda Afrika ee kor u qaadeysa codka iyo ka muuqaalka qaaradda ee heer caalami ah. Martigelinta shirka ee Addis Ababa ayaa loo arkay in ay caddeyn u tahay ka go’naanshaha Itoobiya ee xal u helidda caqabadaha deegaanka iyo cimilada ee Afrika. Waxaa kale oo Xafiiska Ra’iisul Wasaaruhu sheegay in shirka ay ka qeyb geli doonaan wakiillo ka socda hay’adaha caalamiga ah iyo hoggaamiyeyaasha dalalka kala duwan. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Wararka Caalamka
Qalabka Duubista Codka (Sanduuqa Madow) ee Diyaaraddii ku Burburtay Hindiya ayaa la Helay – Tallaabo Muhiim ah oo Laga Gaaray Baaritaanka
Jun 16, 2025 544
Addis Ababa, Agaali/Sane 9/2017 (ENA):Waxaa la xaqiijiyay in la helay qalabka duubista codka ee diyaaraddii dhawaan ku burburtay dalka Hindiya, arrintan oo muhiim u ah baaritaanka lagu ogaanayo sababta keentay shilkaas. Diyaaradda nooca Boeing 787-8 ah oo ka duushay magaalada Axmedabaad kuna socotay London, ayaa shil ku gashay gudaha Hindiya, taas oo sababtay dhimashada 270 qof oo saarnaa diyaaradda. Kooxda baaritaanka ee ku hawlan baadhista sababta shilka ayaa sheegtay in ay heleen qalabka duubista codka ee loo yaqaano Cockpit, kaas oo ku jiray qeybta kontoroolka ee diyaaradda. Sida ay ku warrantay BBC, qeybta la helay ee diyaaradda waxay ka kooban tahay laba qalab muhiim ah oo loogu yeero “Sanduuqa Madow” – kuwaas oo kaydiya macluumaadka duulimaadka iyo wada sheekaysiga duuliyayaasha. Helitaanka qalabkan ayaa loo arkaa horumar weyn oo lagu gaaray baaritaanka socda, waxaana baaritaankaas si wadajir ah u wadda khubaro ka kala socda Hindiya, Mareykanka iyo Boqortooyada Ingiriiska. Qalabkan ayaa fure u noqon doona fahamka dhabta ah ee sababta keentay shilka diyaaradda, waxaana la filayaa in natiijadiisu ay wax badan iftiimin doonto. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Donald Trump ayaa gaadhay Boqortooyada Sacuudi Carabiya
May 13, 2025 783
Addis Ababa, Miicaad/ Ginboot 5/2017 (ENA): Madaxweynaha Mareykanka, Donald Trump, ayaa booqasho diblomaasiyadeed oo ballaaran ku tegay Boqortooyada Sacuudi Carabiya, taasoo ah safarkiisii ugu horreeyay ee caalami ah tan iyo markii uu markale xilka qabtay. Donald Trump wuxuu booqashadiisa afar maalmood ah ku tegi doonaa Sacuudi Carabiya, Qatar iyo Imaaraadka Carabta, isagoo rajeynaya in safarkani uu horseedi doono maalgashi cusub oo weyn oo uu Mareykanka ka helo. BBC ayaa ku warrantay in Trump uu jebiyay dhaqankii hore ee madaxda Mareykanka ay marka ay xilka qabtaan ugu horreyn u safri jireen dalal ay kamid yihiin Ingiriiska, Kanada iyo Meksiko, isagoo doortay inuu safarkiisii ugu horreeyay ee dibloomaasiyadeed ku tago Sacuudi Carabiya.
Dhulgariir Cabirkiisu Yahay 6.2 ayaa ku Dhuftay magaalada Istanbul ee dalka Türkiga
Apr 23, 2025 926
Addis Ababa, Duugato/Miyaasiya 15, 2017 (ENA) – Dhulgariir cabirkiisa lagu qiyaasay 6.2 ayaa maanta ku dhuftay magaalada Istanbul ee dalka Türkiye. Sida lagu sheegay warbixin kasoo baxday wakaaladda wararka Anadolu, dhulgariirka ayaa dhacay waaberigii hore ee saaka, taasoo keentay in dadweynaha ku nool Istanbul iyo deegaannada ku xeeran ay si cabsi leh uga cararaan guryahooda. Sidoo kale, dhulgariir kale oo cabirkiisu gaarayo 4.9 ayaa laga diiwaangeliyey agagaarka xeebta Büyükçekmece oo u dhow magaalada Istanbul. Anadolu waxay xustay in maamulka gurmadka degdegga ah ee dalka uu xaqiijiyey dhul gariirka labaad. Illaa hadda wax khasaare ah lagama soo sheegin Balse, hay’adaha ammaanku waxay shacabka kula taliyeen in aanay dib ugu noqon dhismayaasha waxyeelladu soo gaartay haddii aysan muhiim ahayn, in aysan isticmaalin gaadiidka haddii aysan muhiim ahayn, iyo in ay raacaan tallaabooyinka taxaddarka ah ee la bixinayo. Madaxweyne Recep Tayyip Erdoğan ayaa la sheegayaa inuu si dhow ula socdo xaaladda, islamarkaana uu muujiyey dareenkiisa ku aaddan badbaadada iyo wanaagga muwaadiniinta dalka. Warbixinta sidoo kale waxa lagu sheegay in Madaxweynaha si joogto ah u helayo warbixinno la xiriira xaaladda, iyadoo ay siinayaan mas’uuliyiinta maamulka gurmadka degdegga ah iyo hay’adaha kale ee ay khuseeya. #Ethiopia #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya #ENA #Türkiye
Madaxweyne Musefeni ayaa booqday Juba xilli xiisad ay ka taagan tahay dalka hodanka ku ah Saliidda ee Bariga Afrika
Apr 4, 2025 1019
Addis Ababa, Cuur/ Magaabiit 26/2017 (ENA): Madaxweynaha Uganda, Yoweri Musefeni, ayaa Khamiistii gaaray caasimadda Koonfurta Suudaan ee Juba si uu booqasho rasmi ah ugu sameeyo. Booqashada Musefeni ee Juba waxay ku soo beegmaysaa xilli xiisad ay ka taagan tahay dalka hodanka ku ah saliidda ee Bariga Afrika, kadib markii Riek Majaar, oo ka mid ah madaxweyne ku xigeennada dalka, la xiray dhammaadkii bishii hore. Musefeni waxaa garoonka caalamiga ah ee Juba ku soo dhaweeyay Madaxweynaha Koonfurta Suudaan, Salfa Kiir. Labada hoggaamiye ayaa yeeshay kulan gaar ah ka hor inta uusan Musefeni dib ugu laaban Uganda. Toddobaadyadii u dambeeyay, xiisadda dalka ayaa sii kordhayay kadib xarigga Majaar. Kooxda siyaasadeed ee Majaar ayaa sheegtay in heshiiskii 2018-kii, oo saldhig u ahaa xasilloonida dalka kadib dagaalkii sokeeye ee naxdinta lahaa, uu gebi ahaanba burburay, taasoo cabsi gelisay in dib loogu laabto dagaal, maadaama ciidamada dawladda ee taabacsan Kiir ay dagaal kula jiraan askar iyo maleeshiyaad daacad u ah Majaar. Booqashada Musefeni ayaa sidoo kale ku soo beegantay xilli dhexdhexaadiyeyaasha Midowga Afrika ay gaareen caasimadda Koonfurta Suudaan si ay u qiimeeyaan xaaladda dalka. #Uganda #KoonfurtaSuudaan #XiisaddaKoonfurtaSuudaan
Faalooyin
Iilaha dhaqaalaha kala duwan ee dalxiiska (Koyisha Chabera Chur churaa Maroodiga Danaa Lodgi, Halaalaa Kelaa, Wanchi Dandi, Gorgora...)
Jan 17, 2024 3276
Addis Ababa Tir 8 /2016 -Horumarinta gobaha dalxiiska dhaqaale ee kala duwan ayaa kaalin mug leh ku leh faa'iidada caalamiga ah ee muwaadiniinta dakhliga kahelaan . Hantida tooska ah iyo tan dadbanba waxaa laga abuuri karaa fursado badan oo ka abuurma dhinacyada kala duwan ee dhaqaalaha. Sannadihii u dambeeyay, Itoobiya waxa ay diiwaangelinaysay isbeddel wax ku ool ah iyada oo ahmiyad gaar ah siinaysa dhismaha dhaqaale kala duwan. Sannad maaliyadeedka 2015-ka ee dhammaaday, waxa ay diiwaangelisay kobaca dhaqaalaha boqolkiiba 6.4. Warbixinta Bangiga Adduunka ayaa muujisay in kobaca Itoobiya ee 2023 uu ka dhigay midda koowaad ee Bariga Afrika iyo tan saddexaad ee ka hooseeya Saxaraha. Dhinacyada Beeraha, Warshadaha, Macdanta iyo Dalxiiska ayaa ah tiirarka hormuudka u ah koboca dhaqaale. Ku darida tan dadaalka lagu dhisayo dhaqaalaha dhijitaalka ah, aragtida dhaqaalaha badan ayaa ah mid wax ku ool ah. Tusaale ahaan, beerta beeralayda ayaa leh saamiga ugu horreeya ee 6.1 boqolkiiba wadarta kobaca qaranka ee la diiwaan geliyey sannadkii hore. Warshadaha boqolkiiba 4.9; Qaybta adeeggu waxay lahayd door muhiim ah oo leh 7.6 boqolkiiba. Kobaca dhaqaalaha ee boqolkiiba 7.5 ayaa la filayaa in la diiwaan geliyo sanad maaliyadeedka 2016ka. Tan, waxaa si weyn loo xusay doorka shaqooyinka laga qabtay kaabayaasha dalxiiska ee sanadihii la soo dhaafay. Itoobiya waxa ay hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan waxbarashada, Sayniska iyo dhaqanka ee UNESCO ka diwaangelisay guud ahaan 16 goobood oo la taaban karo. Dhaxalka diiwaangashan ayaa soo jiita dadka soo booqda gudaha iyo dibadda waxayna si weyn uga qayb qaataan horumarka dalka iyo sarifka lacagaha qalaad. Dalxiiska iyo adeegga oo dhaqan ahaan loogu yeero warshadaha ka caagan qiiqa ayaa ka qayb qaadan doona horumarka dalka iyadoo si toos ah iyo si dadbanba ay uga faa’iidaysan doonaan muwaadiniin badan. Boqolkiiba 7.6 kobaca guud ee qaranka ay Itoobiya gaadhay 2015 waa daliil cad. Xaqiiqda ah in dalxiisku yahay mid ka mid ah shanta tiir ee dhaqaalaha ee qorshaha horumarinta 10-ka sano ayaa si cad u muujinaya fiirada la siiyay qaybta. In si sax ah loo ogaado loona horumariyo hantida dalxiiska ee dalka, xoojinta kaabayaasha dhaqaalaha ee goobaha dalxiiska iyo dhisidda kaabayaal cusub oo badan; Horumarinta goobaha cusub ee dalxiiska ee dalka iyo horumarinta goobaha hadda jira ayaa ka mid ah hawlaha laga fuliyay waaxda dalxiiska ee qorshaha horumarinta. Kordhinta tartanka iyada oo la balaadhinayo nooca iyo qaybaha wax soo saarka dalxiiska, abuurista suuqyo cusub oo dalxiis iyo kordhinta saamiga suuqa iyada oo la fulinayo isku xidhka suuqa oo wax ku ool ah, calaamadaynta iyo kor u qaadista waxqabadyada horumarinta, iyo kordhinta waxtarka qaybta ee dhaqaalaha qaranka iyada oo la taageerayo tiknoolajiyada, cilmi-baarista iyo horumarinta. . Hadafyada ayaa la dejiyay in la kordhiyo tirada adeeg bixiyayaasha dalxiiska ee ka ahaa 1,348 sanad miisaaniyeedka 2012 ilaa 2,696 sanad xisaabeedka 2022, iyo in kor loo qaado heerka qanacsanaanta booqdayaasha 50 boqolkiiba ilaa 75 boqolkiiba. Intaa waxaa dheer, waxaa la qorsheeyay in la horumariyo 59 goob dalxiis oo cusub oo lagu kordhinayo 40 goobood oo hadda jira si loo helo suuqa. Iyadoo la horumarinayo dalxiiska gudaha iyo horumarinta dhaqanka booqashooyinka, hadafku waa in la kordhiyo tirada dadka soo booqda oo ahaa 23.7 milyan sanad misanyeedka 2012 oo la gaarsiiyo 70 milyan sanadka 2022, iyo in la kordhiyo tirada shaqaalaha tababaran ee hoteelada iyo dalxiiska 23 ilaa 59 boqolkiiba. Sidoo kale, waxa la qorsheeyey in la kordhiyo tirada shaqa abuurka ee loo abuurayo muwaadiniinta iyadoo la horumarinayo laguna kordhinayo qaybta 1.64 milyan ee sanad miisaaniyadeedka 2012, lana gaadhsiiyo 5.2 milyan sanad miisaaniyeedka 2022. Hadafka ayaa la qorsheeyay in la kordhiyo tirada dadka soo booqda dalka oo ka ahaa 850,000 ilaa 7.3 milyan isla mar ahaantaana si kor loogu qaado dakhliga ka soo gala dalxiiska. Si loo gaaro yoolkaas, waxaa lagu sameyn doonaa horumarro dhanka habraaca shaqada ah, waxaana qorshuhu uu yahay in la sameeyo machadka maaraynta goobaha iyo kor u qaadista hoteellada iyo xarunta tababarka dalxiiska oo laga dhigo machad. Isla sahankaas, dawladdu waxa ay waddaa meelo badan oo soo jiidasho leh iyo dhismo kaabeyaasha dhaqaalaha ah si loo soo nooleeyo waaxda loona abuuro jawi raaxo leh oo soo booqda. Sannadkii 2011, istaraatijiyadda dalxiiska gudaha waa la dejiyay oo la hawl galiyay. Addis Ababa, oo leh taariikh in ka badan 130 sano, ayaa waday shaqo ay ku ballaarinayso goobta dalxiiska iyada oo loo marayo mashruuca Gebeta Le Sheger. Sida la og yahay "Map for Sheger" waa qorshe 29 bilyan oo birr ah oo lagu horumarinayo dooxoyina webiyada iyo seeraha Addis Ababa. Waxaa xusid mudan in Ra’iisul Wasaare Dr. Abiy Axmed uu bishii miyaziya 2011 diyaariyey barnaamijka “Map For Migration” si dhaqaale loogu soo saaro mashaariicda ka dhigi doona Addis Ababa mid ku habboon dalxiiska magaalooyinka. Waxaan la tilmaami karin in ka badan 200 oo qof, hay’ado iyo hay’ado caalami ah iyo kuwo maxalli ah ayaa ka soo qeyb galay barnaamijka casho sharafta loo soo agaasimay. Mashaariicda lagu fuliyay barnaamijka, waxaa sidoo kale lagu xusay Beerta Enteto, Midnimada iyo Saaxiibtinimada ee laga dhisay Addis Ababa. Waxa la sheegay in mashaariicdani aanay ahayn mid balaadhinta dalxiiska balse ay abuureen fursado shaqo oo badan, isla markaana ay wax weyn ka tartay kor u kaca dhaqaalaha adeegyada iyo wax ka bedelka bilicda magaalada. Sannadkii 2013-kii, Mashruuca Gegeta Le Sheger waxa uu u koray Shaxda Dalka waxaana la fuliyay mashaariic kala duwan. Mashaariicda Gorgora, Wonchi-Dandina Koisha ayaa qayb ka ah mashruuca Gebeta Le Egar, kaas oo wax badan u abuuri doona Itoobiya oo ah mulkiilaha dalxiiska badan. Gorgora Gorgora waa magaalo qurux badan oo ku taal banka harada Tana oo masaafo dhan 61.4 km u jirta magaalada qadiimiga ah ee Gonder. Waxa caddaymo muujinaya in Imbaraadoor Susnyos uu caasimaddiisii ka raray Guzara una guuray Gorgora sannadkii 1604tii. Kaniisadaha ku xeeran, kaniisadaha, burburka daaraha boqortooyadu iyo dhirta doogga ah ayaa caddayn u ah in magaaladu ay taariikhda ku duugan tahay. Haddi ay ahaan lahayd hilmaan ama feejignaan la'aan, Gorgora waxa ay ku hoos jirtay cidhiidhiga da'da. Si kastaba ha ahaatee, mashruuca Jaantuska Qaranka oo uu daah-furay Ra’iisul Wasaare Dr. Abiy Axmed, ayaa arrinkaas wax ka beddelay oo la soo baxay sarakicidda Gorgora. Kaabayaal dalxiis ayaa loo dhisayaa, kaas oo dib u cusbooneysiin doona taariikhdiisa, magaciisana ku rinjinaya midabyo dhalaalaya. Shacabka magaalada ayaa bilaabay in ay isku amaanaan “Gorgora – Aroosadii waagii Alle”, iyagoo u maleynaya in arrin cajiib ah ay ku timid, taas oo laga jawaabay niyad jabkii ay mudada dheer ku jireen. Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed ayaa mar uu ka hadlayay mashruucan ku sheegay in mashruuca Gorgora uu ku jiro taariikhdii hore ee Itoobiya, fursadaha maanta jira iyo riyada berrito. Sheekadan, fursada iyo riyadu waxay ku dhowdahay inay rumoobaan; Sababtoo ah mashruuca Gorgora ayaa gabagabo ku dhow. Harta wanchii Harada Wonchi waa muuqaal kale oo ifaya oo Itoobiya ah. Waxay ku taal meel 150 kiiloomitir u jirta Addis Ababa ee Degmada Wonchi, Soonka Koonfur Galbeed Showa ee Gobolka Oromia, waa meesha ugu quruxda badan ee dabiiciga ah. Wonchi waa haro iyo il kulul oo jooggeedu yahay 3,380 mitir, aagguna wuxuu hoy u yahay kaymo, shimbiro naadir ah, iyo keniisadda caanka ah ee St. Kirk waxay ku taal jasiiradda harada. Mid ka mid ah harooyinka uu sameeyay Folkaanaha, harada Wonchi ee quustay ayaa ka mid ah mashaariicda ay dowladdu u qorsheysay dalka. Waxaa lagu naaneysaa "Switzerland of Africa" ee booqdayaasha, Wenchi Lake waxay hoy u tahay kaymo dabiici ah, ilo kulul iyo biyo-dhacyo, iyo sidoo kale wax soo saarka malabka ee caanka ah. Ka dib muuqaalka soo jiidashada leh ee aagga. Harada Wonchi waxaa loo doortay tuulada dalxiiska ugu wanaagsan shirkii 24-aad ee Ururka Dalxiiska Adduunka ee lagu qabtay Madrid, Spain sanadka 2021. Tuuladan quruxda badan ee loo dalxiis tago oo ku taalla meel aan ka fogayn caasimadda Addis Ababa, ayaan helin dareenkii ay mudnayd. Hadda, fursadda uu abuuray mashruuca Ra’iisul Wasaare Dr. Abiy ee Gegeta Le Heger, waxay u beddeshay kheyraadkii dabiiciga ahaa iyo bilicda harada Dandi iyo nawaaxigeeda faa’iidooyin dhaqaale. Kooisha Koisha Eco- Dalxiiska waa haro macmal ah oo uu sameeyay biyo xireen weyn oo koronto oo ku yaal wabiga Omo. Waxay ku taalaa aagga Dauro ee Ismaamulka Koonfur Galbeed Itoobiya, waxaana laga furay goob loo dalxiis tago oo lagu magacaabo Halala Kela oo lagu magacaabo Kooisha. Deegaanka Daurona Contan waa mashruuc weyn oo heer qaran ah oo isku dhafan kheyraadka dabiiciga ah iyo kuwa bani-aadmiga. Mashruucan ayaa isku xiri doona xarunta koronto oo Gibe-3 ah, harada dabiiciga ah ee Dauro King Kao Halala, Beerta Qaranka ee Chobera Churchura ilaa Koisha iyo kaabayaasha kala duwan ayaa laga dhisay beerta. Dalxiiska Halala Kela sidoo kale waa fursad weyn oo lagu booqdo goob dalxiis oo suurtagal ah oo ku taal aagga. Mashruuca Koisha ayaa mar uu yiri Ra’iisul Wasaare Dr. Abiy Axmed, wuxuu daliil u yahay in Itoobiya ay sii wadi doonto horumarka dhanka barwaaqada mustaqbalka iyadoo la dardargelinayo horumarkeeda. Shaxda jiilka xiga. . . Waxa aan joogsanayn mashaariicda horumarineed ee dalka loo qabtay ee loo samaynayo shaxda dawladnimo iyo shaxda dalka iyadoo la dhamaystirayo wakhtiga iyo miisaaniyada loo qorsheeyay si ay kaalintooda uga qaataan horumarinta dhaqaalaha dalka. . Waxay ku bilaabantay shaxda waddan, waxay ku kortay shaxda waddan, waxayna u gudbi doontaa jiilba jiil. Horumarinta iyo horumarinta meelaha quruxda badan ee la ilaaway ama aan indhaha laga qarsanin, waxay dawladu ka tagaysaa raad kale oo aanay taariikhdu hilmaami doonin, si ay u ilaashato, uguna gudbiso jiilka danbe. Mashruuca "Be Gebeta Le Atorim" ayaa sidoo kale la fuliyay si loo horumariyo siddeed goobood oo dalxiis oo kale oo dalka oo dhan ah. Mashaariicdan ayaa laga dhisi doonaa Gera Alta oo ka tirsan degaanka Tigray, Jimma oo ka tirsan degaanka Oromia, Harada Arba Moshan ee degaanka Axmaarada, Beerta Palm ee degaanka Canfarta iyo magaalada Jigjiga ee ismaamulka Soomaalida. Marka mashaariicda mustaqbalka Jiilka la dhammeeyo, waxay kaalin mug leh ka qaadan doonaan abuurista deegaan qurux badan oo dalxiiska deegaanka ah iyagoo beddelaya muuqaalka agagaarka deegaanka. Waxay sidoo kale si cad u xaqiijinayaan in aragtida dhaqaale ee dhinacyada badan ay tahay mid sax ah oo isku xiran. Guud ahaan hawlaha horumarineed ee baaxadda leh ee laga fulinayo heer qaran ayaa ah kuwo muhiim u ah horumarinta dhaqaalaha qaranka. Way fiicantahay in la caawiyo mashaariicda waaweyn ee la bilaabay si loo xaqiijiyo dadaalka Itoobiya si ay u noqdaan calaamad muujinaysa barwaaqada Afrika.
Falanqayn
Itoobiya waa aasaasihii ururrada caalamiga ah iyo hay’adaha diblomaasiyada ee dhinacyada badan leh – Madaxweyne Sahlework Zewde
Jan 12, 2024 2961
Addis Ababa; Tir 3/2016 (ENA): Itoobiya waxay kamid tahay waddan saxiixay heshisy iyo axdiyo badan oo diblomaasiyadeed oo dhinacyo badan leh, aasaasaha hay'adaha iyo hay'adaha caalamiga ah. “Diblamaasiyadayada waa Danteena Qaran” waa halkudhig logumagac daray munaasibada todobaadka ee Deblomaasyada dalka . Laga soo bilaabo caasimada Afrika ilaa heer caalami, waxaa si habsami leh uga socda barnaamijka furitaanka todobaadka dublamaasiyada Itoobiya. Ugu horeyn waxa ka hadashay furitaanka munaasibada Madaxweyne Sahlework Zewde oo sheegtay in diblumaasiyadda Itoobiya ay soo martay marxalado kala duwan. Waxa kale oo ay sheegtay in Itoobiya ay leedahay taariikh dheer oo dastuuri ah, isla markaana ay xornimadeeda ilaalinaysay qarniyo badan, isla markaana ay tahay aasaasaha hay’ado iyo ururo badan oo caalami ah. Waxna ay tilmaamay in siyaasadda arrimaha dibadda ee dalalku ay tahay mid loga danleyah in lagu muujiyo dadalka u dalku somaray , waxayna sheegay in carwo bandhiggaka dublamaasiyadeed uu muujinayo sida ay Itoobiya u faca weyn tahay. Madax wayne Slwarqi Zade sheegay in madaxda iyo dublamaasiyiinta ay dadaal dheer u galeen sidii loo ilaalin lahaa danta qaranka Itoobiya iyo sharafta qaranka. Waxa ay intaa kusodartay in guulo dublamaasiyadeed oo ay Itoobiya ka faa’iidaysteen sannadihii la soo dhaafay, wuxuuna sheegay in si bari wanaag loo sameeyo ay tahay in la iska kaashado sidii loo xallin lahaa dhibaatooyinka nala soo wajahay. Sida uu sheegay ra’iisul wasaare ku xigeenka ahna wasiirka arrimaha dibadda mudane Demeke Mekonon, bandhiggan dublamaasiyadeed waxaa loogu talagalay in lagu xuso taariikhda diblumaasiyadeed ee Itoobiya, lagana sheekeeyo waxa hadda jira, laguna tilmaamo jihada mustaqbalka. Wuxuu sheegay in taariikhda dheer ee diblumaasiyadda Itoobiya ay muhiim u tahay in la ilaaliyo danaha qarankeena. Wuxuu sheegay in sida aan taariikhda ka baranay ay jiraan waxyaabo dalkeena ka jira oo aan si wanaagsan aan u ilaashano. Mudane Demeke ayaa sheegay in Itoobiya ay tahay dal awood leh oo shacab ay kunoolyihin leh, wuxuuna sheegay in midnimadeena gudaha ay tahay inaynu sii xoojino ugan hortagno cadaadiska caalamiga ah.
Warbixino Gaar Ah
Tallaabooyinka lagu xoojinayo nidaamka siyaasadeed lagu horumarinayo dhaqanka dimuqraadiyadeed ayaa guulo wax ku ool ah laga gaaray— Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr)
Jun 5, 2025 563
Addis Ababa, Miicaad/ Ginboot 28/2017 (ENA): Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr) ayaa sheegay in tallaabooyinka ay dowladda qaaday si ay u ballaariso nidaamka siyaasadeed looguna horumariyo dhaqanka dimuqraadiyadeed ayaa natiijooyin wanaagsan laga gaaay. Ra’iisul Wasaaraha oo u waramay Telefishinka Qaran ee Itoobiya ETV ayaa si faahfaahsan uga warramay caqabadihii iyo duruufihii adkaa ee ku hor gudbanaa xukuumaddiisa markii ay xilka la wareegeen. Wuxuu xusay in xilligaasi Itoobiya ay ahayd dal deyn xooggan lagu leeyahay, mashaariic waaweyn oo hakad ahaa ay jireen, hay’ado awooddou daciiftay, sharciyo dhib keeni kara iyo musuqmaasuq baahsan oo hareeyay dalka. Wuxuu sheegay in kala duwanaanta aragtida siyaasadeed uu xilligaasi sabab u noqday xaalado fowdo iyo khalkhal siyaasadeed. Tallaabooyinka adag ee xukuumaddu qaaday ayuu sheegay inay ahaayeen kuwo lagama maarmaan u ah sidii looga bixi lahaa caqabadahaasi culus. Wuxuu si gaar ah u xusay in dowladda ay awoodday in ay bixiso lacag qalaad oo badan si loo sii wado dhismaha biyo-xireenka weyn ee Abaay (GERD), taasoo ay ka go’nayd in aan la joojin. Ra’iisul Wasaaruhu wuxuu sidoo kale muujiyey in tallaabooyinka lagu ballaarinayo madasha siyaasadeed iyo horumarinta dimuqraadiyadda aysan ahayn kuwo sahlan. Wuxuu sheegay in xabsiyada laga sii daayay maxaabiis siyaasadeed iyo in xoogag mucaarad ah oo dibadda joogay la keeno gudaha dalka, taas oo ka mid ahayd go’aamadii adkaa ee la qaatay. Wuxuu tilmaamay in go’aamadaas aysan ahayn kuwo khasaare wata, balse ay ka dhasheen faa’iidooyin la taaban karo. Ugu dambayntii, wuxuu sheegay in tallaabooyinkaasi ay door weyn ka ciyaareen sidii Itoobiya u noqon lahayd dal leh hannaan xasilloon, haybad iyo jiho siyaasadeed oo la hubo. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Degaanada hela xilliga robka guga ayaa heli doona 11ka maalmood ee soo socda roob fudud iyo mid dhexdhexaad ah - Haayada Saadaasha Hawada Itoobiya
Mar 22, 2024 3201
Addis Ababa; magaabid 12/2016 (ENA): Haayada Saadaasha Hawada Itoobiya ayaa shaaca ka qaaday in 11-ka maalmood ee soo socda inta badan dhulalka hela robka diraacda ay heli doonaan roobab fudud iyo kuwo dhexdhexaad ah. Qoraal ay haayada saadaasha hawada Itoobiya u sodirtay ENA oo ku saabsan saadaasha 11 maalmood ee soo socdainlafilaayo in ay da’aan roobab fudud ama dhexdhexaad ah. Gobalda lafilaayo in ay robabkani kad’aan waxa kamid ah degaanka herarida , Galbeedka iyo Bariga Hararge iyo Diredawa . Sidokale melha lafilaayo in u roob fiican kada’o ee Degaanka Soomaalida, waxa kamid ah deegaanada Daawa, Liibaan, Afdheer, Erer iyo Negob. roobab fudud iyo kuwo culus ee ka da'aya qaybo kala duwan ee Itoobiya ah ayaawaxa u waxtar u leyahay calafka xoolha iyo helida biyaha la cabbo,gaarahaana goobaha ay kunoolyihiin xoolo-dhaqatada iyo xoolo-dhaqata beralayda .
Golaha Wasiirada ayaa dib u eegis ku sameeyay waxqabadka rubuci labaad ee shaqada ee sanadka 2016-ka
Mar 5, 2024 2848
Addis Ababa;yakaatiit 26/2016 (ENA): Golaha Wasiirada oo uu shir gudoominaayo Ra’iisal Wasaare Abiy Axmed (Dr.), ayaa bilaabay qiimaynta waxqabadka rubuci labaad ee sanadkan 2016-ka. Xogta aan ka helnay Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha ayaa sheegeysa in dib u eegista lagu bilaabay afarta waaxood ee kala ah maamulka , cadaalada, bulshada iyo dhaqaalaha. Waxaa hubaal ah in Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr.) uu horay u bilaabay kulamo qiimeyn ah oo lagu lagu eegaayo dhaqanka waxqabad ee hay’adaha dowladda.
munaasibad aroos oo ay kasoqayb qaaten kun lamaana ah ayaa laguqabtay magaalada Addis Ababa.
Jan 16, 2024 2904
Addis Ababa, Tir 7, 2016 (ENA) 2016 -Kun guur Cruus lamaana ah oo ka kala yimid gobolada dalka Itoobiya ayaa waxaa lagu soo bandhigay heeso dhaqameed iyo bandhigyo kala duwan, waxaana lagu qabtay hoolka Millennium Hall iyo fagaaraha bi cook. Wasiirka dhaqanka iyo isboortiga Kejela Merdasa oo khudbad ka jeediyay xafladda ayaa sheegtay in guurka kun uu yahay madal kor u qaadaysa guurka, kaasoo ah aasaaska ugu weyn ee bulshada, isla markaana muujisa qiimaha dhaqanka. Waxa kale oo uu xusay in kun caruus meel ay isku guursadaan oo keliya, balse ay soo saaraan dhaqanka deegaan kasta, isla markaana ay abuuraan fursad ay isku bartaan. Warkan oo aan kahelay FBC Waxa tilmaamay in ay wasaarada dhaqanka iyo isbortigu ka shaqeyn doonoto sidii loo abuuri lahaa hanaan lagu aqal galiyo lamaanaha taasi oo muujineysa guud ahaan hanaanka guurka.
Inbadan la arkay
Xafiiska Waxbarashada DDS ayaa shaaciyay natiijada imtixaanka fasallada 8aad iyo 6aad ee la qaaday bishii sane 2016-ka T.I.
Aug 26, 2024 5452
Addis Ababa, Naaf/Nahaase, 17/2016T.I.(ENA): Kuxigeenka Madaxa Xafiiska Waxbarashada DDS Mudane Guuleed Axmed oo la hadlay warbaahinta ayaa sheegay in imtixaanka fasalka 8aad ay u fadhiisteen arday dhan 34,073 ayna gudbeen arday dhan 19,977 kana dhigan 50.8% halka ay fasalka 6aad u fadhiisteen 28,483 arday waxaana gudbay arday dhan 22,828 taasi oo ka dhigan 80.1% ardayda baahiyaha gaarka qabta ayaa iyagu ku baasay dhibco ka hooseeya ka loo qabtay ardayda kale. Shahaadooyinka fasallada 8aad iyo 6aad ayaa sanadkan ka duwan kuwii hore, wasiir kuxigeenka ayaana sheegay in ay casriyeeyeen, ayna adag tahay in la been abuuro.
, Nigeria iyo Angola ayaa u gudbka taranka Koobka Qaramada Afrika ee 34-aad ee wareega 4 koox caawa utartamidoona
Feb 2, 2024 3276
Addis Ababa; Tir 24/2016 (SNN):-Kulanka 34-aad ee Koobka kubada cagta ee Qaramada Afrika, ayaa lafilaya koxda Najeerya ku sobaxdo warega 4 koxood ee utartamidoona kobka qaranka ee Afirika. Koobka qaramada Afrika oo ah kii 34-aad oo ay martigelinayso Côte d'Ivoire ayaa caawa dib ubilaabmidoona kaddib labo maalmood oo fasax ah. Nigeria iyo Angola ayaa ciyaari doona kulankooda sideed dhamaadka caawa saacadu marka ay tahay 2 pm ee fidnimo waa markii ugu horreysay oo ay Nigeria iyo Angola ku kulmaan koobka qaramada ee Afrika. Ciyaarta kale ee wareega 8da waxa ay dhexmari doontaa Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Congo iyo Guinea garoonka Alisan Otara 5 saco ee caawa.
Iilaha dhaqaalaha kala duwan ee dalxiiska (Koyisha Chabera Chur churaa Maroodiga Danaa Lodgi, Halaalaa Kelaa, Wanchi Dandi, Gorgora...)
Jan 17, 2024 3276
Addis Ababa Tir 8 /2016 -Horumarinta gobaha dalxiiska dhaqaale ee kala duwan ayaa kaalin mug leh ku leh faa'iidada caalamiga ah ee muwaadiniinta dakhliga kahelaan . Hantida tooska ah iyo tan dadbanba waxaa laga abuuri karaa fursado badan oo ka abuurma dhinacyada kala duwan ee dhaqaalaha. Sannadihii u dambeeyay, Itoobiya waxa ay diiwaangelinaysay isbeddel wax ku ool ah iyada oo ahmiyad gaar ah siinaysa dhismaha dhaqaale kala duwan. Sannad maaliyadeedka 2015-ka ee dhammaaday, waxa ay diiwaangelisay kobaca dhaqaalaha boqolkiiba 6.4. Warbixinta Bangiga Adduunka ayaa muujisay in kobaca Itoobiya ee 2023 uu ka dhigay midda koowaad ee Bariga Afrika iyo tan saddexaad ee ka hooseeya Saxaraha. Dhinacyada Beeraha, Warshadaha, Macdanta iyo Dalxiiska ayaa ah tiirarka hormuudka u ah koboca dhaqaale. Ku darida tan dadaalka lagu dhisayo dhaqaalaha dhijitaalka ah, aragtida dhaqaalaha badan ayaa ah mid wax ku ool ah. Tusaale ahaan, beerta beeralayda ayaa leh saamiga ugu horreeya ee 6.1 boqolkiiba wadarta kobaca qaranka ee la diiwaan geliyey sannadkii hore. Warshadaha boqolkiiba 4.9; Qaybta adeeggu waxay lahayd door muhiim ah oo leh 7.6 boqolkiiba. Kobaca dhaqaalaha ee boqolkiiba 7.5 ayaa la filayaa in la diiwaan geliyo sanad maaliyadeedka 2016ka. Tan, waxaa si weyn loo xusay doorka shaqooyinka laga qabtay kaabayaasha dalxiiska ee sanadihii la soo dhaafay. Itoobiya waxa ay hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan waxbarashada, Sayniska iyo dhaqanka ee UNESCO ka diwaangelisay guud ahaan 16 goobood oo la taaban karo. Dhaxalka diiwaangashan ayaa soo jiita dadka soo booqda gudaha iyo dibadda waxayna si weyn uga qayb qaataan horumarka dalka iyo sarifka lacagaha qalaad. Dalxiiska iyo adeegga oo dhaqan ahaan loogu yeero warshadaha ka caagan qiiqa ayaa ka qayb qaadan doona horumarka dalka iyadoo si toos ah iyo si dadbanba ay uga faa’iidaysan doonaan muwaadiniin badan. Boqolkiiba 7.6 kobaca guud ee qaranka ay Itoobiya gaadhay 2015 waa daliil cad. Xaqiiqda ah in dalxiisku yahay mid ka mid ah shanta tiir ee dhaqaalaha ee qorshaha horumarinta 10-ka sano ayaa si cad u muujinaya fiirada la siiyay qaybta. In si sax ah loo ogaado loona horumariyo hantida dalxiiska ee dalka, xoojinta kaabayaasha dhaqaalaha ee goobaha dalxiiska iyo dhisidda kaabayaal cusub oo badan; Horumarinta goobaha cusub ee dalxiiska ee dalka iyo horumarinta goobaha hadda jira ayaa ka mid ah hawlaha laga fuliyay waaxda dalxiiska ee qorshaha horumarinta. Kordhinta tartanka iyada oo la balaadhinayo nooca iyo qaybaha wax soo saarka dalxiiska, abuurista suuqyo cusub oo dalxiis iyo kordhinta saamiga suuqa iyada oo la fulinayo isku xidhka suuqa oo wax ku ool ah, calaamadaynta iyo kor u qaadista waxqabadyada horumarinta, iyo kordhinta waxtarka qaybta ee dhaqaalaha qaranka iyada oo la taageerayo tiknoolajiyada, cilmi-baarista iyo horumarinta. . Hadafyada ayaa la dejiyay in la kordhiyo tirada adeeg bixiyayaasha dalxiiska ee ka ahaa 1,348 sanad miisaaniyeedka 2012 ilaa 2,696 sanad xisaabeedka 2022, iyo in kor loo qaado heerka qanacsanaanta booqdayaasha 50 boqolkiiba ilaa 75 boqolkiiba. Intaa waxaa dheer, waxaa la qorsheeyay in la horumariyo 59 goob dalxiis oo cusub oo lagu kordhinayo 40 goobood oo hadda jira si loo helo suuqa. Iyadoo la horumarinayo dalxiiska gudaha iyo horumarinta dhaqanka booqashooyinka, hadafku waa in la kordhiyo tirada dadka soo booqda oo ahaa 23.7 milyan sanad misanyeedka 2012 oo la gaarsiiyo 70 milyan sanadka 2022, iyo in la kordhiyo tirada shaqaalaha tababaran ee hoteelada iyo dalxiiska 23 ilaa 59 boqolkiiba. Sidoo kale, waxa la qorsheeyey in la kordhiyo tirada shaqa abuurka ee loo abuurayo muwaadiniinta iyadoo la horumarinayo laguna kordhinayo qaybta 1.64 milyan ee sanad miisaaniyadeedka 2012, lana gaadhsiiyo 5.2 milyan sanad miisaaniyeedka 2022. Hadafka ayaa la qorsheeyay in la kordhiyo tirada dadka soo booqda dalka oo ka ahaa 850,000 ilaa 7.3 milyan isla mar ahaantaana si kor loogu qaado dakhliga ka soo gala dalxiiska. Si loo gaaro yoolkaas, waxaa lagu sameyn doonaa horumarro dhanka habraaca shaqada ah, waxaana qorshuhu uu yahay in la sameeyo machadka maaraynta goobaha iyo kor u qaadista hoteellada iyo xarunta tababarka dalxiiska oo laga dhigo machad. Isla sahankaas, dawladdu waxa ay waddaa meelo badan oo soo jiidasho leh iyo dhismo kaabeyaasha dhaqaalaha ah si loo soo nooleeyo waaxda loona abuuro jawi raaxo leh oo soo booqda. Sannadkii 2011, istaraatijiyadda dalxiiska gudaha waa la dejiyay oo la hawl galiyay. Addis Ababa, oo leh taariikh in ka badan 130 sano, ayaa waday shaqo ay ku ballaarinayso goobta dalxiiska iyada oo loo marayo mashruuca Gebeta Le Sheger. Sida la og yahay "Map for Sheger" waa qorshe 29 bilyan oo birr ah oo lagu horumarinayo dooxoyina webiyada iyo seeraha Addis Ababa. Waxaa xusid mudan in Ra’iisul Wasaare Dr. Abiy Axmed uu bishii miyaziya 2011 diyaariyey barnaamijka “Map For Migration” si dhaqaale loogu soo saaro mashaariicda ka dhigi doona Addis Ababa mid ku habboon dalxiiska magaalooyinka. Waxaan la tilmaami karin in ka badan 200 oo qof, hay’ado iyo hay’ado caalami ah iyo kuwo maxalli ah ayaa ka soo qeyb galay barnaamijka casho sharafta loo soo agaasimay. Mashaariicda lagu fuliyay barnaamijka, waxaa sidoo kale lagu xusay Beerta Enteto, Midnimada iyo Saaxiibtinimada ee laga dhisay Addis Ababa. Waxa la sheegay in mashaariicdani aanay ahayn mid balaadhinta dalxiiska balse ay abuureen fursado shaqo oo badan, isla markaana ay wax weyn ka tartay kor u kaca dhaqaalaha adeegyada iyo wax ka bedelka bilicda magaalada. Sannadkii 2013-kii, Mashruuca Gegeta Le Sheger waxa uu u koray Shaxda Dalka waxaana la fuliyay mashaariic kala duwan. Mashaariicda Gorgora, Wonchi-Dandina Koisha ayaa qayb ka ah mashruuca Gebeta Le Egar, kaas oo wax badan u abuuri doona Itoobiya oo ah mulkiilaha dalxiiska badan. Gorgora Gorgora waa magaalo qurux badan oo ku taal banka harada Tana oo masaafo dhan 61.4 km u jirta magaalada qadiimiga ah ee Gonder. Waxa caddaymo muujinaya in Imbaraadoor Susnyos uu caasimaddiisii ka raray Guzara una guuray Gorgora sannadkii 1604tii. Kaniisadaha ku xeeran, kaniisadaha, burburka daaraha boqortooyadu iyo dhirta doogga ah ayaa caddayn u ah in magaaladu ay taariikhda ku duugan tahay. Haddi ay ahaan lahayd hilmaan ama feejignaan la'aan, Gorgora waxa ay ku hoos jirtay cidhiidhiga da'da. Si kastaba ha ahaatee, mashruuca Jaantuska Qaranka oo uu daah-furay Ra’iisul Wasaare Dr. Abiy Axmed, ayaa arrinkaas wax ka beddelay oo la soo baxay sarakicidda Gorgora. Kaabayaal dalxiis ayaa loo dhisayaa, kaas oo dib u cusbooneysiin doona taariikhdiisa, magaciisana ku rinjinaya midabyo dhalaalaya. Shacabka magaalada ayaa bilaabay in ay isku amaanaan “Gorgora – Aroosadii waagii Alle”, iyagoo u maleynaya in arrin cajiib ah ay ku timid, taas oo laga jawaabay niyad jabkii ay mudada dheer ku jireen. Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed ayaa mar uu ka hadlayay mashruucan ku sheegay in mashruuca Gorgora uu ku jiro taariikhdii hore ee Itoobiya, fursadaha maanta jira iyo riyada berrito. Sheekadan, fursada iyo riyadu waxay ku dhowdahay inay rumoobaan; Sababtoo ah mashruuca Gorgora ayaa gabagabo ku dhow. Harta wanchii Harada Wonchi waa muuqaal kale oo ifaya oo Itoobiya ah. Waxay ku taal meel 150 kiiloomitir u jirta Addis Ababa ee Degmada Wonchi, Soonka Koonfur Galbeed Showa ee Gobolka Oromia, waa meesha ugu quruxda badan ee dabiiciga ah. Wonchi waa haro iyo il kulul oo jooggeedu yahay 3,380 mitir, aagguna wuxuu hoy u yahay kaymo, shimbiro naadir ah, iyo keniisadda caanka ah ee St. Kirk waxay ku taal jasiiradda harada. Mid ka mid ah harooyinka uu sameeyay Folkaanaha, harada Wonchi ee quustay ayaa ka mid ah mashaariicda ay dowladdu u qorsheysay dalka. Waxaa lagu naaneysaa "Switzerland of Africa" ee booqdayaasha, Wenchi Lake waxay hoy u tahay kaymo dabiici ah, ilo kulul iyo biyo-dhacyo, iyo sidoo kale wax soo saarka malabka ee caanka ah. Ka dib muuqaalka soo jiidashada leh ee aagga. Harada Wonchi waxaa loo doortay tuulada dalxiiska ugu wanaagsan shirkii 24-aad ee Ururka Dalxiiska Adduunka ee lagu qabtay Madrid, Spain sanadka 2021. Tuuladan quruxda badan ee loo dalxiis tago oo ku taalla meel aan ka fogayn caasimadda Addis Ababa, ayaan helin dareenkii ay mudnayd. Hadda, fursadda uu abuuray mashruuca Ra’iisul Wasaare Dr. Abiy ee Gegeta Le Heger, waxay u beddeshay kheyraadkii dabiiciga ahaa iyo bilicda harada Dandi iyo nawaaxigeeda faa’iidooyin dhaqaale. Kooisha Koisha Eco- Dalxiiska waa haro macmal ah oo uu sameeyay biyo xireen weyn oo koronto oo ku yaal wabiga Omo. Waxay ku taalaa aagga Dauro ee Ismaamulka Koonfur Galbeed Itoobiya, waxaana laga furay goob loo dalxiis tago oo lagu magacaabo Halala Kela oo lagu magacaabo Kooisha. Deegaanka Daurona Contan waa mashruuc weyn oo heer qaran ah oo isku dhafan kheyraadka dabiiciga ah iyo kuwa bani-aadmiga. Mashruucan ayaa isku xiri doona xarunta koronto oo Gibe-3 ah, harada dabiiciga ah ee Dauro King Kao Halala, Beerta Qaranka ee Chobera Churchura ilaa Koisha iyo kaabayaasha kala duwan ayaa laga dhisay beerta. Dalxiiska Halala Kela sidoo kale waa fursad weyn oo lagu booqdo goob dalxiis oo suurtagal ah oo ku taal aagga. Mashruuca Koisha ayaa mar uu yiri Ra’iisul Wasaare Dr. Abiy Axmed, wuxuu daliil u yahay in Itoobiya ay sii wadi doonto horumarka dhanka barwaaqada mustaqbalka iyadoo la dardargelinayo horumarkeeda. Shaxda jiilka xiga. . . Waxa aan joogsanayn mashaariicda horumarineed ee dalka loo qabtay ee loo samaynayo shaxda dawladnimo iyo shaxda dalka iyadoo la dhamaystirayo wakhtiga iyo miisaaniyada loo qorsheeyay si ay kaalintooda uga qaataan horumarinta dhaqaalaha dalka. . Waxay ku bilaabantay shaxda waddan, waxay ku kortay shaxda waddan, waxayna u gudbi doontaa jiilba jiil. Horumarinta iyo horumarinta meelaha quruxda badan ee la ilaaway ama aan indhaha laga qarsanin, waxay dawladu ka tagaysaa raad kale oo aanay taariikhdu hilmaami doonin, si ay u ilaashato, uguna gudbiso jiilka danbe. Mashruuca "Be Gebeta Le Atorim" ayaa sidoo kale la fuliyay si loo horumariyo siddeed goobood oo dalxiis oo kale oo dalka oo dhan ah. Mashaariicdan ayaa laga dhisi doonaa Gera Alta oo ka tirsan degaanka Tigray, Jimma oo ka tirsan degaanka Oromia, Harada Arba Moshan ee degaanka Axmaarada, Beerta Palm ee degaanka Canfarta iyo magaalada Jigjiga ee ismaamulka Soomaalida. Marka mashaariicda mustaqbalka Jiilka la dhammeeyo, waxay kaalin mug leh ka qaadan doonaan abuurista deegaan qurux badan oo dalxiiska deegaanka ah iyagoo beddelaya muuqaalka agagaarka deegaanka. Waxay sidoo kale si cad u xaqiijinayaan in aragtida dhaqaale ee dhinacyada badan ay tahay mid sax ah oo isku xiran. Guud ahaan hawlaha horumarineed ee baaxadda leh ee laga fulinayo heer qaran ayaa ah kuwo muhiim u ah horumarinta dhaqaalaha qaranka. Way fiicantahay in la caawiyo mashaariicda waaweyn ee la bilaabay si loo xaqiijiyo dadaalka Itoobiya si ay u noqdaan calaamad muujinaysa barwaaqada Afrika.
Itoobiya ayaa kaalinta labaad gashay tartanka ciyaaraha fudud ee wadamada Afrika.
Feb 26, 2024 3223
Addis Ababa; Yakaatiiti 17/2016 (ENA): Waxaa maanta magaalada Hammam ee dalka Tunisia lagu sogabagabeyay tartankii 6-aad ee ciyaaraha fudud ee wadamada Afrika. 11 wadan oo ay ku jirto Itoobiya ayaa ka qayb galay tartanka. Dalka Itoobiya waxa ugaga qaybgalay 28 ciyaartoyin oo ukala tartamaayay 6 km ee haweenka da'da yar, 8 km ragga da'da yar, 10 km oo loogu talagalay haweenka iyo ragga waaweyn iyo kuwa isku dhafan. Sida xogta aan kuhelayno Xidhiidhka Ciyaaraha Fudud waxa ay ityoobya gashay kaalinta 2-aad ee tartanka iyada oo haysatay laba Biladood oo Dahab ah,Shan Qalin ah iyo Saddex Maar ah oo Shakhsi iyo Kooxba ah. Kenya ayaa kaalinta koowaad gashay.
Degaanada hela xilliga robka guga ayaa heli doona 11ka maalmood ee soo socda roob fudud iyo mid dhexdhexaad ah - Haayada Saadaasha Hawada Itoobiya
Mar 22, 2024 3201
Addis Ababa; magaabid 12/2016 (ENA): Haayada Saadaasha Hawada Itoobiya ayaa shaaca ka qaaday in 11-ka maalmood ee soo socda inta badan dhulalka hela robka diraacda ay heli doonaan roobab fudud iyo kuwo dhexdhexaad ah. Qoraal ay haayada saadaasha hawada Itoobiya u sodirtay ENA oo ku saabsan saadaasha 11 maalmood ee soo socdainlafilaayo in ay da’aan roobab fudud ama dhexdhexaad ah. Gobalda lafilaayo in ay robabkani kad’aan waxa kamid ah degaanka herarida , Galbeedka iyo Bariga Hararge iyo Diredawa . Sidokale melha lafilaayo in u roob fiican kada’o ee Degaanka Soomaalida, waxa kamid ah deegaanada Daawa, Liibaan, Afdheer, Erer iyo Negob. roobab fudud iyo kuwo culus ee ka da'aya qaybo kala duwan ee Itoobiya ah ayaawaxa u waxtar u leyahay calafka xoolha iyo helida biyaha la cabbo,gaarahaana goobaha ay kunoolyihiin xoolo-dhaqatada iyo xoolo-dhaqata beralayda .
Inbadan la arkay
Xafiiska Waxbarashada DDS ayaa shaaciyay natiijada imtixaanka fasallada 8aad iyo 6aad ee la qaaday bishii sane 2016-ka T.I.
Aug 26, 2024 5452
Addis Ababa, Naaf/Nahaase, 17/2016T.I.(ENA): Kuxigeenka Madaxa Xafiiska Waxbarashada DDS Mudane Guuleed Axmed oo la hadlay warbaahinta ayaa sheegay in imtixaanka fasalka 8aad ay u fadhiisteen arday dhan 34,073 ayna gudbeen arday dhan 19,977 kana dhigan 50.8% halka ay fasalka 6aad u fadhiisteen 28,483 arday waxaana gudbay arday dhan 22,828 taasi oo ka dhigan 80.1% ardayda baahiyaha gaarka qabta ayaa iyagu ku baasay dhibco ka hooseeya ka loo qabtay ardayda kale. Shahaadooyinka fasallada 8aad iyo 6aad ayaa sanadkan ka duwan kuwii hore, wasiir kuxigeenka ayaana sheegay in ay casriyeeyeen, ayna adag tahay in la been abuuro.
, Nigeria iyo Angola ayaa u gudbka taranka Koobka Qaramada Afrika ee 34-aad ee wareega 4 koox caawa utartamidoona
Feb 2, 2024 3276
Addis Ababa; Tir 24/2016 (SNN):-Kulanka 34-aad ee Koobka kubada cagta ee Qaramada Afrika, ayaa lafilaya koxda Najeerya ku sobaxdo warega 4 koxood ee utartamidoona kobka qaranka ee Afirika. Koobka qaramada Afrika oo ah kii 34-aad oo ay martigelinayso Côte d'Ivoire ayaa caawa dib ubilaabmidoona kaddib labo maalmood oo fasax ah. Nigeria iyo Angola ayaa ciyaari doona kulankooda sideed dhamaadka caawa saacadu marka ay tahay 2 pm ee fidnimo waa markii ugu horreysay oo ay Nigeria iyo Angola ku kulmaan koobka qaramada ee Afrika. Ciyaarta kale ee wareega 8da waxa ay dhexmari doontaa Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Congo iyo Guinea garoonka Alisan Otara 5 saco ee caawa.
Iilaha dhaqaalaha kala duwan ee dalxiiska (Koyisha Chabera Chur churaa Maroodiga Danaa Lodgi, Halaalaa Kelaa, Wanchi Dandi, Gorgora...)
Jan 17, 2024 3276
Addis Ababa Tir 8 /2016 -Horumarinta gobaha dalxiiska dhaqaale ee kala duwan ayaa kaalin mug leh ku leh faa'iidada caalamiga ah ee muwaadiniinta dakhliga kahelaan . Hantida tooska ah iyo tan dadbanba waxaa laga abuuri karaa fursado badan oo ka abuurma dhinacyada kala duwan ee dhaqaalaha. Sannadihii u dambeeyay, Itoobiya waxa ay diiwaangelinaysay isbeddel wax ku ool ah iyada oo ahmiyad gaar ah siinaysa dhismaha dhaqaale kala duwan. Sannad maaliyadeedka 2015-ka ee dhammaaday, waxa ay diiwaangelisay kobaca dhaqaalaha boqolkiiba 6.4. Warbixinta Bangiga Adduunka ayaa muujisay in kobaca Itoobiya ee 2023 uu ka dhigay midda koowaad ee Bariga Afrika iyo tan saddexaad ee ka hooseeya Saxaraha. Dhinacyada Beeraha, Warshadaha, Macdanta iyo Dalxiiska ayaa ah tiirarka hormuudka u ah koboca dhaqaale. Ku darida tan dadaalka lagu dhisayo dhaqaalaha dhijitaalka ah, aragtida dhaqaalaha badan ayaa ah mid wax ku ool ah. Tusaale ahaan, beerta beeralayda ayaa leh saamiga ugu horreeya ee 6.1 boqolkiiba wadarta kobaca qaranka ee la diiwaan geliyey sannadkii hore. Warshadaha boqolkiiba 4.9; Qaybta adeeggu waxay lahayd door muhiim ah oo leh 7.6 boqolkiiba. Kobaca dhaqaalaha ee boqolkiiba 7.5 ayaa la filayaa in la diiwaan geliyo sanad maaliyadeedka 2016ka. Tan, waxaa si weyn loo xusay doorka shaqooyinka laga qabtay kaabayaasha dalxiiska ee sanadihii la soo dhaafay. Itoobiya waxa ay hay’adda Qaramada Midoobay u qaabilsan waxbarashada, Sayniska iyo dhaqanka ee UNESCO ka diwaangelisay guud ahaan 16 goobood oo la taaban karo. Dhaxalka diiwaangashan ayaa soo jiita dadka soo booqda gudaha iyo dibadda waxayna si weyn uga qayb qaataan horumarka dalka iyo sarifka lacagaha qalaad. Dalxiiska iyo adeegga oo dhaqan ahaan loogu yeero warshadaha ka caagan qiiqa ayaa ka qayb qaadan doona horumarka dalka iyadoo si toos ah iyo si dadbanba ay uga faa’iidaysan doonaan muwaadiniin badan. Boqolkiiba 7.6 kobaca guud ee qaranka ay Itoobiya gaadhay 2015 waa daliil cad. Xaqiiqda ah in dalxiisku yahay mid ka mid ah shanta tiir ee dhaqaalaha ee qorshaha horumarinta 10-ka sano ayaa si cad u muujinaya fiirada la siiyay qaybta. In si sax ah loo ogaado loona horumariyo hantida dalxiiska ee dalka, xoojinta kaabayaasha dhaqaalaha ee goobaha dalxiiska iyo dhisidda kaabayaal cusub oo badan; Horumarinta goobaha cusub ee dalxiiska ee dalka iyo horumarinta goobaha hadda jira ayaa ka mid ah hawlaha laga fuliyay waaxda dalxiiska ee qorshaha horumarinta. Kordhinta tartanka iyada oo la balaadhinayo nooca iyo qaybaha wax soo saarka dalxiiska, abuurista suuqyo cusub oo dalxiis iyo kordhinta saamiga suuqa iyada oo la fulinayo isku xidhka suuqa oo wax ku ool ah, calaamadaynta iyo kor u qaadista waxqabadyada horumarinta, iyo kordhinta waxtarka qaybta ee dhaqaalaha qaranka iyada oo la taageerayo tiknoolajiyada, cilmi-baarista iyo horumarinta. . Hadafyada ayaa la dejiyay in la kordhiyo tirada adeeg bixiyayaasha dalxiiska ee ka ahaa 1,348 sanad miisaaniyeedka 2012 ilaa 2,696 sanad xisaabeedka 2022, iyo in kor loo qaado heerka qanacsanaanta booqdayaasha 50 boqolkiiba ilaa 75 boqolkiiba. Intaa waxaa dheer, waxaa la qorsheeyay in la horumariyo 59 goob dalxiis oo cusub oo lagu kordhinayo 40 goobood oo hadda jira si loo helo suuqa. Iyadoo la horumarinayo dalxiiska gudaha iyo horumarinta dhaqanka booqashooyinka, hadafku waa in la kordhiyo tirada dadka soo booqda oo ahaa 23.7 milyan sanad misanyeedka 2012 oo la gaarsiiyo 70 milyan sanadka 2022, iyo in la kordhiyo tirada shaqaalaha tababaran ee hoteelada iyo dalxiiska 23 ilaa 59 boqolkiiba. Sidoo kale, waxa la qorsheeyey in la kordhiyo tirada shaqa abuurka ee loo abuurayo muwaadiniinta iyadoo la horumarinayo laguna kordhinayo qaybta 1.64 milyan ee sanad miisaaniyadeedka 2012, lana gaadhsiiyo 5.2 milyan sanad miisaaniyeedka 2022. Hadafka ayaa la qorsheeyay in la kordhiyo tirada dadka soo booqda dalka oo ka ahaa 850,000 ilaa 7.3 milyan isla mar ahaantaana si kor loogu qaado dakhliga ka soo gala dalxiiska. Si loo gaaro yoolkaas, waxaa lagu sameyn doonaa horumarro dhanka habraaca shaqada ah, waxaana qorshuhu uu yahay in la sameeyo machadka maaraynta goobaha iyo kor u qaadista hoteellada iyo xarunta tababarka dalxiiska oo laga dhigo machad. Isla sahankaas, dawladdu waxa ay waddaa meelo badan oo soo jiidasho leh iyo dhismo kaabeyaasha dhaqaalaha ah si loo soo nooleeyo waaxda loona abuuro jawi raaxo leh oo soo booqda. Sannadkii 2011, istaraatijiyadda dalxiiska gudaha waa la dejiyay oo la hawl galiyay. Addis Ababa, oo leh taariikh in ka badan 130 sano, ayaa waday shaqo ay ku ballaarinayso goobta dalxiiska iyada oo loo marayo mashruuca Gebeta Le Sheger. Sida la og yahay "Map for Sheger" waa qorshe 29 bilyan oo birr ah oo lagu horumarinayo dooxoyina webiyada iyo seeraha Addis Ababa. Waxaa xusid mudan in Ra’iisul Wasaare Dr. Abiy Axmed uu bishii miyaziya 2011 diyaariyey barnaamijka “Map For Migration” si dhaqaale loogu soo saaro mashaariicda ka dhigi doona Addis Ababa mid ku habboon dalxiiska magaalooyinka. Waxaan la tilmaami karin in ka badan 200 oo qof, hay’ado iyo hay’ado caalami ah iyo kuwo maxalli ah ayaa ka soo qeyb galay barnaamijka casho sharafta loo soo agaasimay. Mashaariicda lagu fuliyay barnaamijka, waxaa sidoo kale lagu xusay Beerta Enteto, Midnimada iyo Saaxiibtinimada ee laga dhisay Addis Ababa. Waxa la sheegay in mashaariicdani aanay ahayn mid balaadhinta dalxiiska balse ay abuureen fursado shaqo oo badan, isla markaana ay wax weyn ka tartay kor u kaca dhaqaalaha adeegyada iyo wax ka bedelka bilicda magaalada. Sannadkii 2013-kii, Mashruuca Gegeta Le Sheger waxa uu u koray Shaxda Dalka waxaana la fuliyay mashaariic kala duwan. Mashaariicda Gorgora, Wonchi-Dandina Koisha ayaa qayb ka ah mashruuca Gebeta Le Egar, kaas oo wax badan u abuuri doona Itoobiya oo ah mulkiilaha dalxiiska badan. Gorgora Gorgora waa magaalo qurux badan oo ku taal banka harada Tana oo masaafo dhan 61.4 km u jirta magaalada qadiimiga ah ee Gonder. Waxa caddaymo muujinaya in Imbaraadoor Susnyos uu caasimaddiisii ka raray Guzara una guuray Gorgora sannadkii 1604tii. Kaniisadaha ku xeeran, kaniisadaha, burburka daaraha boqortooyadu iyo dhirta doogga ah ayaa caddayn u ah in magaaladu ay taariikhda ku duugan tahay. Haddi ay ahaan lahayd hilmaan ama feejignaan la'aan, Gorgora waxa ay ku hoos jirtay cidhiidhiga da'da. Si kastaba ha ahaatee, mashruuca Jaantuska Qaranka oo uu daah-furay Ra’iisul Wasaare Dr. Abiy Axmed, ayaa arrinkaas wax ka beddelay oo la soo baxay sarakicidda Gorgora. Kaabayaal dalxiis ayaa loo dhisayaa, kaas oo dib u cusbooneysiin doona taariikhdiisa, magaciisana ku rinjinaya midabyo dhalaalaya. Shacabka magaalada ayaa bilaabay in ay isku amaanaan “Gorgora – Aroosadii waagii Alle”, iyagoo u maleynaya in arrin cajiib ah ay ku timid, taas oo laga jawaabay niyad jabkii ay mudada dheer ku jireen. Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed ayaa mar uu ka hadlayay mashruucan ku sheegay in mashruuca Gorgora uu ku jiro taariikhdii hore ee Itoobiya, fursadaha maanta jira iyo riyada berrito. Sheekadan, fursada iyo riyadu waxay ku dhowdahay inay rumoobaan; Sababtoo ah mashruuca Gorgora ayaa gabagabo ku dhow. Harta wanchii Harada Wonchi waa muuqaal kale oo ifaya oo Itoobiya ah. Waxay ku taal meel 150 kiiloomitir u jirta Addis Ababa ee Degmada Wonchi, Soonka Koonfur Galbeed Showa ee Gobolka Oromia, waa meesha ugu quruxda badan ee dabiiciga ah. Wonchi waa haro iyo il kulul oo jooggeedu yahay 3,380 mitir, aagguna wuxuu hoy u yahay kaymo, shimbiro naadir ah, iyo keniisadda caanka ah ee St. Kirk waxay ku taal jasiiradda harada. Mid ka mid ah harooyinka uu sameeyay Folkaanaha, harada Wonchi ee quustay ayaa ka mid ah mashaariicda ay dowladdu u qorsheysay dalka. Waxaa lagu naaneysaa "Switzerland of Africa" ee booqdayaasha, Wenchi Lake waxay hoy u tahay kaymo dabiici ah, ilo kulul iyo biyo-dhacyo, iyo sidoo kale wax soo saarka malabka ee caanka ah. Ka dib muuqaalka soo jiidashada leh ee aagga. Harada Wonchi waxaa loo doortay tuulada dalxiiska ugu wanaagsan shirkii 24-aad ee Ururka Dalxiiska Adduunka ee lagu qabtay Madrid, Spain sanadka 2021. Tuuladan quruxda badan ee loo dalxiis tago oo ku taalla meel aan ka fogayn caasimadda Addis Ababa, ayaan helin dareenkii ay mudnayd. Hadda, fursadda uu abuuray mashruuca Ra’iisul Wasaare Dr. Abiy ee Gegeta Le Heger, waxay u beddeshay kheyraadkii dabiiciga ahaa iyo bilicda harada Dandi iyo nawaaxigeeda faa’iidooyin dhaqaale. Kooisha Koisha Eco- Dalxiiska waa haro macmal ah oo uu sameeyay biyo xireen weyn oo koronto oo ku yaal wabiga Omo. Waxay ku taalaa aagga Dauro ee Ismaamulka Koonfur Galbeed Itoobiya, waxaana laga furay goob loo dalxiis tago oo lagu magacaabo Halala Kela oo lagu magacaabo Kooisha. Deegaanka Daurona Contan waa mashruuc weyn oo heer qaran ah oo isku dhafan kheyraadka dabiiciga ah iyo kuwa bani-aadmiga. Mashruucan ayaa isku xiri doona xarunta koronto oo Gibe-3 ah, harada dabiiciga ah ee Dauro King Kao Halala, Beerta Qaranka ee Chobera Churchura ilaa Koisha iyo kaabayaasha kala duwan ayaa laga dhisay beerta. Dalxiiska Halala Kela sidoo kale waa fursad weyn oo lagu booqdo goob dalxiis oo suurtagal ah oo ku taal aagga. Mashruuca Koisha ayaa mar uu yiri Ra’iisul Wasaare Dr. Abiy Axmed, wuxuu daliil u yahay in Itoobiya ay sii wadi doonto horumarka dhanka barwaaqada mustaqbalka iyadoo la dardargelinayo horumarkeeda. Shaxda jiilka xiga. . . Waxa aan joogsanayn mashaariicda horumarineed ee dalka loo qabtay ee loo samaynayo shaxda dawladnimo iyo shaxda dalka iyadoo la dhamaystirayo wakhtiga iyo miisaaniyada loo qorsheeyay si ay kaalintooda uga qaataan horumarinta dhaqaalaha dalka. . Waxay ku bilaabantay shaxda waddan, waxay ku kortay shaxda waddan, waxayna u gudbi doontaa jiilba jiil. Horumarinta iyo horumarinta meelaha quruxda badan ee la ilaaway ama aan indhaha laga qarsanin, waxay dawladu ka tagaysaa raad kale oo aanay taariikhdu hilmaami doonin, si ay u ilaashato, uguna gudbiso jiilka danbe. Mashruuca "Be Gebeta Le Atorim" ayaa sidoo kale la fuliyay si loo horumariyo siddeed goobood oo dalxiis oo kale oo dalka oo dhan ah. Mashaariicdan ayaa laga dhisi doonaa Gera Alta oo ka tirsan degaanka Tigray, Jimma oo ka tirsan degaanka Oromia, Harada Arba Moshan ee degaanka Axmaarada, Beerta Palm ee degaanka Canfarta iyo magaalada Jigjiga ee ismaamulka Soomaalida. Marka mashaariicda mustaqbalka Jiilka la dhammeeyo, waxay kaalin mug leh ka qaadan doonaan abuurista deegaan qurux badan oo dalxiiska deegaanka ah iyagoo beddelaya muuqaalka agagaarka deegaanka. Waxay sidoo kale si cad u xaqiijinayaan in aragtida dhaqaale ee dhinacyada badan ay tahay mid sax ah oo isku xiran. Guud ahaan hawlaha horumarineed ee baaxadda leh ee laga fulinayo heer qaran ayaa ah kuwo muhiim u ah horumarinta dhaqaalaha qaranka. Way fiicantahay in la caawiyo mashaariicda waaweyn ee la bilaabay si loo xaqiijiyo dadaalka Itoobiya si ay u noqdaan calaamad muujinaysa barwaaqada Afrika.
Itoobiya ayaa kaalinta labaad gashay tartanka ciyaaraha fudud ee wadamada Afrika.
Feb 26, 2024 3223
Addis Ababa; Yakaatiiti 17/2016 (ENA): Waxaa maanta magaalada Hammam ee dalka Tunisia lagu sogabagabeyay tartankii 6-aad ee ciyaaraha fudud ee wadamada Afrika. 11 wadan oo ay ku jirto Itoobiya ayaa ka qayb galay tartanka. Dalka Itoobiya waxa ugaga qaybgalay 28 ciyaartoyin oo ukala tartamaayay 6 km ee haweenka da'da yar, 8 km ragga da'da yar, 10 km oo loogu talagalay haweenka iyo ragga waaweyn iyo kuwa isku dhafan. Sida xogta aan kuhelayno Xidhiidhka Ciyaaraha Fudud waxa ay ityoobya gashay kaalinta 2-aad ee tartanka iyada oo haysatay laba Biladood oo Dahab ah,Shan Qalin ah iyo Saddex Maar ah oo Shakhsi iyo Kooxba ah. Kenya ayaa kaalinta koowaad gashay.
Qodobada Tilmaamaha