Heshiiskuay Itoobya iyo Somali laandh gaadheen waxa uu Somaliland u ogolaanayaa in ay saami ku yeelato dakhliga Ethiopian Airlines – Adeegga Isgaadhsiinta Dawladda

 

Addis Ababa; December 24, 2016 (ESA): Heshiiska ay kala saxeexdeen Itoobiya iyo Somaliland ayaa Somaliland u ogolaanaya inay saami weyn ku yeelato dakhliga diyaaradda Itoobiya, sida uu shaacisay xafiiska adega isgaadhsiinta dawladda.

War-saxaafadeedka ka soo baxay Hay’adda adega Isgaarsiinta Dowladda ee ku aadan heshiiska, ayuu ku sheegay in heshiiska la saxiixay uu yahay mid dhameystiran oo ku saabsan iskaashiga dhinacyada bulshada, dhaqaalaha, siyaasadda iyo ciidamada, kaasoo ay ku jiraan dhinacyo badan oo iskaashi.

Waxaa kaloo la tilmaamay in heshiiskaasi uu abuuray fursad lagu daweyn karo kadedki iyo walwal iyo soo jireenka ah ee Itoobiya haystay.

Waanakan qoraalka kasobaxay xafiiska adega xidhiidhka oo dhameystiran:

Xiriirka wadashaqeyn iyo iskaashi buuxa ee dhex maraya Jamhuuriyadda Federaalka Itiyoobiya Soomaali laandh.

Dukumeentigani la saxiixay

waxaa ka koobanyahay dhinacyo badan oo iskaashi oo dhanka bulshada, dhaqaalaha, siyaasadda iyo ciidamada ah. Somaliland waxay ku hoos jirtay gumaystihii Ingiriiska ka dib aasaaskii midawga Afrika, waxayna xornimadeeda qaadatay 26-kii June 1960-kii. Waxa kale oo la xusuustaa in dalal badan ay wakhtigaas aqoonsadeen.

Si kastaba ha ahaatee, shan maalmood ka dib isla sannadkaas, waxay si iskeed ah ugu biirtay Muqdisho oo ka xorowday gumeystihii Talyaaniga.

Somali Laandh Waxayna ku dhawaaqday madaxbannaanideeda 1991 waxayna ku dhaqmaysay nidaam dimuqraadiyad muddo 30 sano ah iyadoo qabatay doorashooyin isdaba joog ah oo nabad ah iyada oo sinabad ah xukunka laikuguwarejinaayay. Waddamo uu dalkeenu ka mid yahay ayaa xafiisyo qunsuliyadeed ka furta Hargeysa.

Balse wali ma aysan helin aqoonsi buuxa. Iyadoo ay taasi jirto ayaa waxa ay heshiisyo la gashay wadamada qaar oo ay ka mid yihiin adeegyada dekedaha iyo horumarinta.

Waxa kale oo la xusuustaa in magaalada Berbera lagu saxeexay heshiis is-afgarad ah oo u ogolaanaya Itoobiya inay yeelato saamii 19 boqolkiiba ah.

Waxa kale oo la og yahay in waddamo kale ay ku dhaqmaan habkaas oo kale. Markii tani dhacday, ma jirin wax gunuunac ah ama cabasho ah. Heshiiskii is-afgaradka iyo habraaca ay Itoobiya saxeexday ee bixinta iyo helitaanka adeegyada badda ee milatariga iyo ganacsiga iyo kiraynta waa isku mid.

Waxaa jiray heshiis wada shaqayneed oo soo daahay oo dhex maray dalkeena iyo Somaliland. Dukumeentiga iskaashiga iyo iskaashiga ah ee hadda jira, kaas oo lagu helay dadaalka labada dhinac si loo sii xoojiyo saaxiibtinimadooda, ayaa ka jawaabaya su'aalaha taariikhiga ah ee labada dhinac, awoodna u leh in la dhiso iskaashi tafatiran, daahfuran oo istiraatiiji ah mustaqbalka fog.

Iyada oo loo marayo Somaliland, waddan kastaa wuxuu ka jawaabi doonaa su'aalahooda aanay iswaydiin karin, waxayna u fidiyaan kaalmo iyo iskaashi aanay ka heli karin waddan kale.

Marka laga hadlayo danaha dalkeenna, waxaan siinaa mudnaanta koowaad ee dalalka deriska ah sida cad ee siyaasadda dibadda.

Sidan oo kale, in aan u wadaagno dhibaatooyinkooda iyo in aan ka wada shaqayno sidii xal loogu heli lahaa, innagoo kobcinayna oo wadaaga nimcooyinkayaga, waxay noo ogolaanaysaa in aan si dhab ah u turjuno aragtideena iyo xamaasaddeenna si aan u wada korno. Waxa kale oo ay abuurtaa fursad aan si badbaado leh u ilaalin lahayn oo aan ku horumarinayno jiritaankeenna iyo danaha qaranka.

Dalkeenu wuxuu ahaa mulkiilaha albaabka badda taariikhdiisa fog, dhexe iyo tan dhowba. Markii dambe waxay noqotay milkiilaha albaabka badda mar kale. Ugu dambayntii waxaa dhacay dagaalladii sokeeye ee socday lixdankii sano ee ay ka caawiyeen dhibaatooyinka gudaha iyo shirqoollada shisheeye. Markii uu dhamaaday dagaalkii sokeeye, 30-kii sano ee la soo dhaafay waxay ahayd mid aan bad lahayn, taas oo ay ugu wacan tahay khalad laga galay sharciga iyo taariikhda.

Shantii sano ee u dambeeyay, si loo saxo burburka taariikhda iyo niyad jabka faca, xukuumadda isbeddelka ahi waxay ku tashatay talo iyo tusaale iyo sidii loo balaadhin lahaa fursado waara oo la isku halayn karo oo ku habboon maqaamka iyo korriinka dalkeena.

Bilowgii sanadkan ayaa isla fikradaas lagu dhawaaqay Itoobiya iyo beesha caalamka oo ah mowqifka rasmiga ah ee dowladda. Isla mawqifka ay xukuumadu ku dhawaaqday, waxa ay sheegtay in aanu wadan dagaal u qalmin, isla markaana ay aaminsan tahay in ay jiraan waxyaabo kale oo dhinac walba faa’iido u leh, Itoobiyana ay diyaar u tahay in ay la qaybsato nimcada.

Sidaa darteed, waxaan isku dayeynaa inaan u sharaxno mawqifkayaga dhammaan inta awooda oo diyaar u ah inay dhagaystaan.

Wada-tashi iyo gorgortan ayaa Somaliland u socday muddo bilo ah. Heshiis is afgarad ayaa la saxiixay si ay uga faa'iideystaan labada dhinac.

Isla dukumentigan ayaa fursad u siinaya Itoobiya inay hesho saldhig ciidan oo joogto ah oo la isku halayn karo iyo adeeg badeed ganacsi oo gacanka Cadmeed ka hesho heshiis kiro ah, sida ku cad mawqifkii xukuumaddu hore u shaacisay, Somaliland waxay u ogolaanaysaa inay saami weyn ku yeelato heshiiska kiraynta Ethiopian Airlines.

Marka taasi laga soo tago, waxa kale oo ka mid ah in dawladda Itoobiya xaq u leedahay in ay mawqif qoto dheer ka qaadato dedaalka ay Somaliland ugu jirto aqoonsiga.

Nimcada gobolkeenu waa mid inagu filan dhamaanteen. Suurtagal maaha in la abuuro berri ka wanaagsan in la diido iskaashiga hanjabaad ama shar. Heshiiska ay la gashay Somaliland waxa uu daliil u yahay sida ay dawladu u aaminsan tahay in Itoobiya ay ku gaadho himilooyinka ay ka qabto in ay la kaashato jaarkeeda, waxna siiso, waxna ku hesho, kuna salaysan hab nabadeed.

Fursadani way u furan tahay dhammaan wayna sii furnaan doontaa. Heshiisku wuxuu abuuray fursad lagu daweyn karo dhibaatotinka iyo welwelka da'da weyn ee Itoobiya. Haddaba, waa dhacdo taariikhi ah oo ka farxin doonta dhammaan shacabka Itoobiya. Dhammaan dadka Itoobiya iyo saaxiibada Itoobiya iyo weliba dhammaan xubnaha beesha caalamka ee daneeya nabadda gobolka waa inay ku farxaan.

Ma jiro xisbi ama waddan uu saameynayo heshiiskan. Sharci jabay iyo iimaan jabay ma jiro. In kasta oo ay xaqiiqadu sidaas tahay, haddana lama odhan karo ma jiri doono qof ka xumaada, ka naxsan oo u dhaqaaqi doona inuu xaaladda burburiyo gunaanadkan togan.

Haddaba, Itoobiyaanku waxay si gaar ah u aaminsan yihiin in marka uu dalkeennu helo meeqaamka ku habboon ee uu ku leeyahay mandaqadda, qaaraddeenna iyo caalamkaba in la ina ixtiraami doono oo keliya marka ay buuxiso kaalinteeda wax-ku-ool ah, danaheedana ay ilaaliso, taasna ay dawladda federaalku ku baaqayso. in aan ka faa’ideysano fursadan in aan si wadajir ah u kacno innagoo is waafajina khilaafkeenna in ka badan sidii hore.

Dhacdadani waa mid soo marta nolosha hal mar, ee aan ka faa’iidaysano fursadan si aan wadankeena u badbaadino si wadajir ah!!

Aynu ka wada shaqayno sidii aynu Itoobiya dalkeennu u noqon lahayn astaan muujinaysa joogga dalkeenna, si aan taariikhda qarniyo ka dib naloogu eedayn!!

December 24, 2016

Addis Ababa

Xafiiska adeegga Isgaarsiinta Dowladda